© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Marloes Huiskamp, Bruyn, Johanna, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/BruynJohanna [13/01/2014]
BRUYN, Johanna (ged. Amsterdam 12-4-1722 – begr. Amsterdam 28-10-1782), amateurtekenares, zakenvrouw. Dochter van Gerrit Bruyn (1691-1779), winkelier, beheerder van een suikerraffinaderij, katoenkoper, en Anna Ploos van Amstel (1691-1728). Johanna Bruyn bleef ongehuwd.
Johanna Bruyn werd op 12 april 1722 in de Amsterdamse Nieuwe Kerk gedoopt als een van de acht kinderen van zakenman Gerrit Bruyn en Anna Ploos van Amstel. Van wie zij tekenen en etsen geleerd heeft, is niet bekend. Mogelijk speelde haar neef Cornelis Ploos van Amstel, op de kunstmarkt actief als makelaar en verzamelaar, hierbij een rol: hij was etser en tevens uitgever van prenten. Johanna Bruyn tekende onder andere kopieën naar oude meesters. Er is nauwelijks werk van haar bewaard, of als zodanig herkend, maar bekend is dat zij onder andere ‘vier stuks fraaie toneeltiteltjes, uit de Molière’ en een ‘Boodschap van de Engel aan Maria’ naar Jan de Bray heeft getekend, en een aantal landschappen heeft geëtst. Haar werk was dat van een amateur en de genoemde ‘fraaie toneeltiteltjes’ en de ‘Boodschap van de Engel’, allemaal uit het bezit van Cornelis Ploos van Amstel, brachten bij verkoop in 1800 dan ook slechts twee respectievelijk één gulden op (Catalogus der teekeningen; Lugt nr. 6031/1).
Johanna Bruyn bleef ongehuwd. Uit het testament dat zij op 24 mei 1767 liet opmaken, blijkt dat zij net als haar vader ondernemer was: er is sprake van ‘na-te-latene goederen, winkel-waren en koopmanschappen’. Ze wees haar vader aan als een van haar erfgenamen, onder de beperkende voorwaarde dat hij niet zelf over zijn erfdeel zou mogen beschikken, waarschijnlijk omdat hij nogal wat schuldeisers had die aldus op afstand werden gehouden. Hieruit zou af te leiden zijn dat Johanna’s zaken beter liepen dan die van haar vader, die overigens vóór haar overleed. Enkele van zijn schuldeisers kregen hun geld pas na haar dood. Verder wees Johanna haar neven en nichten aan als erfgenamen, terwijl Willem van Rensselaar en Martinus Smit, twee Amsterdamse kooplieden, als executeurs werden aangesteld. Enkele jaren na haar dood blijken deze laatsten te zijn vervangen door Johanna’s neef Jacob Ploos van Amstel en een zekere Barend Norink.
Bij haar overlijden woonde Johanna Bruyn aan het Rokin. Op 28 oktober 1782 werd zij in de Zuiderkerk begraven.
Naslagwerken
Kramm [ook in appendix]; Lexicon Noord-Nederlandse kunstenaressen; NNBW; Petteys; Saur; Scheen; Waller; Wurzbach.
Archivalia
- Stadsarchief Amsterdam: DTB, Dopen 49, p. 312 (146v), d.d. 12-4-1722 [Johanna Bruyn]. DTB, Begraven (Zuiderkerk), d.d. 28-10-1782 [Johanna Bruyn]. Toegang 5075 (Archief der Notarissen), inv. nr. 14530, nr. 53; inv. nr. 14536, nr. 63 [testament Johanna Bruyn d.d. 24-5-1767, en aanvulling d.d. 5-4-1771].
- Utrechts Archief: Notarieel Archief, inv. nr. U230a17, akte nr. 55; inv. nr. U230a18, akte nr. 33 [i.v.m. legaat Johanna Bruyn aan erven Arnoldus Abeleven, d.d. 16-3-1785 en 26-9-1786].
Werk
Werk van Johanna Bruyn bevindt zich in het Rijksprentenkabinet (Amsterdam).
Literatuur
- Catalogus der teekeningen, prenten, schilderyen […] van wylen den heer Cornelis Ploos van Amstel Jac. Corneliszn. Veilingcatalogus, Amsterdam (Van der Schley) 3-3-1800 e.v. (Lugt nr. 6031) 219, nr. 53; 230, nr. 24 [aant. over behaalde verkoopprijzen in het ex. van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, Den Haag].
- Les femmes artistes. Catalogue d’une collection unique de dessins, gravures et eaux-fortes, composés ou executés par des femmes (Amsterdam z.j. [ca. 1884]) 8, nr. 87.
- D. de Hoop Scheffer e.a., Gids voor het Rijksprentenkabinet: een overzicht van de verzamelingen met naamlijsten van graveurs en tekenaars (Amsterdam 1964) 182.
- G. Ploos van Amstel, Cornelis Ploos van Amstel. Portret van een koopman en uitvinder (Assen 1980) 45.
- Th. Laurentius, J.W. Niemeijer en G. Ploos van Amstel, Cornelis Ploos van Amstel 1726-1798, kunstverzamelaar en prentuitgever (Assen 1980) 341.
Auteur: Marloes Huiskamp
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.