© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Els Kloek, Vliegen, Eva, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Vlieg(h)en [11/06/2014]
VLIEGEN, Eva, ook bekend als Besje Meurs (geb. Meurs, Noordrijn-Westfalen ca. 1575 – gest. na 1628), bezienswaardigheid: vastenwonder. Voor zover bekend bleef Eva Vliegen ongehuwd.
Het bijzondere leven van Eva Vlieg(h)en is in verscheidene contemporaine bronnen beschreven. Vanaf haar jeugd tobde zij met haar gezondheid. Sommige bronnen wijten dit aan een boze stiefmoeder die haar het eten ontzegde. Andere bronnen spreken juist weer van een moeder die haar nog verzorgde toen zij al volwassen was. In ieder geval groeide zij op in armoede en moest de varkens hoeden.
In het jaar 1594 – zij was toen negentien jaar – begon Eva Vliegen steeds minder te eten, en vanaf 1597 nam zij helemaal geen voedsel meer tot zich. Toen zij in 1599 werd overgehaald om één kers te eten, werd zij zo ziek dat men vreesde voor haar leven. Er werd gezegd dat zij leefde van bloemengeur. Zelf beweerde Eva dat ze om de andere dag bij zonsopgang werd omgeven door een glinsterend licht, waarbij haar mond werd bevochtigd door een honingzoete stof. Ook deed zij voorspellingen. Vanwege deze wonderen genoot zij grote faam. Velen kwamen haar bezoeken, onder wie prins Maurits. Tegelijk was er ook altijd argwaan. Zo nam de plaatselijke predikant – Eva was protestants – haar twaalf dagen in huis om haar nauwlettend in de gaten te houden, maar hierna werd hij een vurig pleitbezorger van Eva’s wonderbaarlijke vasten. Het stadsbestuur van Meurs gaf certificaten uit waarin werd verklaard dat haar leven-zonder-eten echt was en dat velen daarvan konden getuigen.
In 1614 verscheen er een pamflet waarin wordt verhaald dat aan Eva een engel was verschenen die haar had verkondigd dat God de mensheid zou straffen met een ‘grote sterfte’, omdat Hij de zonden van de wereld niet langer kon verdragen. Vanaf dat moment zou zij niet meer hebben gesproken, tot zij op 1 maart 1614 stierf. In 1628 blijkt zij echter nog steeds in leven, getuige het verslag van de medicus Nicolaes van Wassenaer. In haar huis was eten en drinken gevonden, waarna zij was gearresteerd. Hoe het haar vervolgens is vergaan, is onbekend.
Eva Vliegen, bijgenaamd Besje Meurs, dankt haar bekendheid in Nederland vooral aan het feit dat een wassen beeld van haar eeuwenlang te bezichtigen is geweest in het Amsterdamse Doolhof. Een mechaniek zorgde ervoor dat ze met haar arm de kruimels van haar mond kon vegen. Het begeleidend rijmpje luidde: ‘Dat is Bessie van Meurs, dat leugenachtig wijf/ Ei zie, zij schu(d)t haar hoofd, en zweer(t) nog even stijf/ In 32tig jaar heeft zij geen brood gegeten/ Wel ’t leugenachtig wijf, liegt dat de stenen zweten’.
Naslagwerken
Van der Aa.
Literatuur
- Een waarachtige beschrijvinge van het groot mirakel en teecken des Heeren, het welcke geschiedt is binnen de stadt van Meurs, al waar God sijnen enghel ghesonden heeft aen een jonghe dochter, ghenaemt Jefken Vlieghen (Amsterdam 1614) (Knuttel Pflt. 2140).
- Nicolaes van Wassenaer, Historisch verhael aller ghedenckwaerdiger gheschiedenisse die in Europa, als Duytslandt, Vranckrijck etc., van den beginne des jaers 1621 voorgevallen sijn deel 5 (Amsterdam 1629) 64.
- Jacobus Revius, ‘Opt bedriegelijck vasten van Eva Vliege’, in: Idem, Overijsselsche sangen en dichten (Deventer 1630) 288.
- Ron van Deth en Walter Vandereycken, Van vastenwonder tot magerzucht. Anorexia nervosa in historisch perspectief deel 1 (Meppel 1988) 78-81 [in deel 2, 132-137, wordt veel literatuur over Eva Vliegen opgesomd: zie nrs. 3, 4, 16, 27, 48, 66, 80 en 90].
- Willem Frijhoff, De wegen van Evert Willems. Een Hollands weeskind op zoek naar zichzelf, 1607-1647 (Nijmegen 1995) 398-405.
Illustratie
Prent, in 1611 uitgegeven door André Jansen, boekverkoper te Zutphen. Bijschrift: ‘Pourtraict a vif d’Eva Vliegen de Meurs’. Uit: F.W.S., ‘Eva Vliegen van Meurs’, Almanak voor Blijgeestigen 7 (1832).
Auteur: Els Kloek
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 185
laatst gewijzigd: 11/06/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.