© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Carine van Rhijn, Hildegard van Vlaanderen, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/hildegard [13/01/2014]
HILDEGARD van VLAANDEREN (geb. 936/937 – gest. 975/980), door haar huwelijk gravin van Holland. Dochter van Arnulf I, graaf van Vlaanderen (885/890-965) en Adela van Vermandois (910/915-960). Hildegard van Vlaanderen trouwde in 948 of 949 met Dirk II, graaf van Holland en West-Friesland (936/941-988). Uit dit huwelijk werden ten minste 2 zoons en 1 dochter geboren.
Hildegard werd al als kleuter met het niet veel oudere zoontje van graaf Dirk van Holland verloofd. Zij trouwden toen zij twaalf jaar oud was. Het huwelijk was voordelig voor Holland, niet alleen omdat het zich hiermee verbond met Vlaanderen, maar ook omdat de familie van Hildegard Karolingisch bloed had. Het echtpaar kreeg waarschijnlijk zes kinderen. Over hun dochters weten we vrijwel niets, behalve dat hun dochter Erlinde volgens de vita van de heilige Adalbertus door hem zou zijn genezen van blindheid. Hun zoon Arnulf volgde Dirk II op als graaf van Holland, terwijl zoon Egbert aartsbisschop van Trier werd.
Hildegard is vooral bekend door de rijke giften die zij samen met haar echtgenoot aan het klooster van Egmond deed. De belangrijkste daarvan is het zogenoemde Evangeliarium van Egmond, een manuscript uit de negende eeuw. Het paar liet er twee nieuwe miniaturen aan toevoegen waarop zij zelf staan afgebeeld. Waarschijnlijk boden Hildegard en Dirk dit kostbare boek aan ter gelegenheid van de wijding van de stenen kloosterkerk van Egmond, die Dirk zelf had laten bouwen. Ook schonken zij land, een aantal andere manuscripten, kristallen kandelaars, een gouden retabel en een reliekschrijn voor de overblijfselen van de heilige Adalbert aan het klooster. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Hildegard is begraven in de abdijkerk van Egmond, hoewel zij en haar man ook aan de kerken van Trier en Gent schenkingen hebben gedaan.
In historische bronnen komt Hildegard nauwelijks voor in een andere rol dan die van weldoenster aan kerkelijke instellingen. Zo ook in de Rijmkroniek van Holland van een anonieme auteur. Na de introductie van Hildegard als de vrouw van Dirk (‘Dese Diederic goed ende waert / hadde een wijf hiet Hildegaert, Hovesch [: hoofs] van seden ende van leven ende vol doghentachticheden [: deugdzaamheden]’ volgt een opsomming van alle giften van Hildegard en Dirk aan het klooster Egmond. De naam van Hildegard leeft voort in de plaatsnaam Hillegersberg, dat oorspronkelijk ‘Bergan’ (versterkte plaats of gehucht) heette en bezit was van Dirk II. Een dorpslegende heeft de overlevering van Hildegard als naamgeefster overigens verdrongen. Volgens deze legende is de zandrug waar het dorp op is gebouwd, ontstaan doordat de reuzin Hillegonda daar zand uit haar schort zou hebben verloren. Op de zandheuvel bouwde zij haar huis en zo ontstond Hillegersberg, de berg van Hillegonda. De reuzin Hillegonda met gescheurd schort siert het wapen van Hillegersberg.
Naslagwerken
Dek; Cordfunke.
Literatuur
- J. Bolhuis van Zeeburgh, Over de geschiedenis der eerste graven uit het Hollandsche huis (Leiden 1870).
- L. Vanderkindere, La formation territoriale des principautés Belges au moyen age 1 (1902) 77.
- A.S. Korteweg, ‘Thierry II, Count of Holland, and his wife Hildegard and their donations to Egmond Abbey’, in: V.D. van Aalst en K.N. Ciggaar red., Byzantium and the Low Countries in the tenth century. Aspects of art and history in the Ottonian era (Hernen 1985) 146-164.
- De Vita sancti Adalberti confessoris, G.N.M. Vis ed. (Egmond 1987).
- G.N.M. Vis red., Egmond tussen Kerk en wereld (Hilversum 1993) 149-154.
- C.L. Verkerk, ‘Vlaams-Hollandse connecties in de tiende eeuw: relieken van Sint Bavo, Egmond en de Hof van de Hollandse graaf in Haarlem’, Holland 29 (1997) 1-17.
- Rijmkroniek van Holland (366-1305) door een anonieme auteur en Melis Stoke, J.W.J. Burgers ed. (Den Haag 2004) 22-23: vers 599-627.
Illustratie
Dedicatieminiatuur uit het Evangeliarium van Egmond, ca. 935 (Koninklijke Bibliotheek, Den Haag).
Auteur: Carine van Rhijn
Biografienummer in 1001 Vrouwen: 5
laatst gewijzigd: 13/01/2014
De datum onder dit biografisch lemma geeft aan wanneer er voor het laatst aanvullingen en/of correcties in het stuk zijn doorgevoerd. Met ingang van 2023 is het project afgesloten.