Ancient history goes viral: ‘vakbeleving’ en het nut van een online visitekaartje
Sinds september afgelopen jaar geef ik les aan eerstejaars studenten. Een opgave die – ondanks de nodige plankenkoorts – uiteindelijk behoorlijk mee leek te vallen. Ook eerstejaars studenten wíllen leren, het debat aangaan, zijn bereid te luisteren. Natuurlijk valt de aandacht wel eens weg, maar er zijn genoeg manieren om studenten actief bij de les te betrekken: van prikkelende stellingen tot zulke technologische foefjes als Mentimeter en Socrative. Maar, wat als we studenten ook buiten de twee uur werkcollege geïnteresseerd willen houden?
Het is een vraag waar we mee kampten binnen de sectie Oude Geschiedenis van de Universiteit Leiden. Waar de restanten van de Gouden Eeuw ons nog overal omringen en moderne migratiegeschiedenis al jaren een hot topic is, ligt de Oudheid in Nederland een stuk verder weg. Hoewel daar vanuit de sectie Oude Geschiedenis natuurlijk weinig aan veranderd kon worden, wilden we als sectie wel het experiment aangaan om te kijken of we studenten Geschiedenis wat meer bij het vakgebied konden betrekken. Kim Beerden, universitair docent aan de Universiteit Leiden, en ik besloten ons ‘merk’ eens goed in de etalage te zetten en een Oude Geschiedenis-community te ontwikkelen.
Neutraal
De keuze viel al snel voor een social media-account waarmee we zoveel mogelijk studenten – maar ook wellicht op de lange termijn niet-academici – konden bereiken. Twitter bleek te kort en vluchtig, terwijl Pinterest en Tumblr nog een redelijk kleine groep gebruikers hadden voor onze doeleinden. Facebook had het voordeel dat de meeste van onze studenten er gebruik van maakten, en zich uitstekend leent voor berichten met media. De naam Ancient History Leiden moest onze tweetalige ambities reflecteren. Het doel was tweeledig: om Oude Geschiedenis als een aantrekkelijk vakgebied te presenteren, en om studenten die we eenmaal enthousiast hadden gekregen voor Oude Geschiedenis een gevoel van saamhorigheid te geven. Daarop baseerden we ook onze stijlcriteria: toegankelijk en met een knipoog maar in de kern toch serieus, zonder gebruik te maken van studentendialect of memes. Ook politieke actualiteit laten we bewust links liggen: de pagina is neutraal en moet er zijn voor studenten van verschillende politieke, religieuze en sociale achtergronden. Popcultuur aan de andere kant is welkom, zij het met mate.
Gemeenschap
Hoewel we met allerlei verschillende soorten inhoud geëxperimenteerd hebben, waren het van meet af aan de posts over de academische gemeenschap en de historische inhoud die verreweg het beste aansloegen. Onze eerste officiële post was een foto van hoogleraar Oude Geschiedenis Luuk de Ligt die studenten welkom heette op de nieuwe pagina, omringd werd door een berg van boeken, tijdschriften, artikelen en papers op zijn bureau. Die foto deed het uiteraard fantastisch; op onze eerste dag wisten we zo’n 350 likes binnen te slepen. Maar ook de rest van de sectie Oude Geschiedenis komt aan bod: mediaoptredens van sectieleden, uitstapjes naar openingen of conferenties en afstuderende studenten passeren net zo goed de revue. Zo wordt de sectie Oude Geschiedenis meer dan een gezichtsloze groep docenten en aio’s, maar een levendige gemeenschap van academici die met hun studenten verbonden zijn door onderzoek.
Bronnen
We kwamen er echter al snel achter dat studenten net zo sterk, zoniet sterker, reageren op de daadwerkelijke antieke bronnen die we hen voorschotelen. Daarbij kiezen we vooral voor bijzondere bronnen; opmerkelijke, verrassende of actuele stukjes Oudheid. Dezelfde standaarden die we hanteren voor ons eigen onderzoek, hanteren we ook voor de Facebookpagina. Hoe gek een bron ook mag zijn, we zorgen altijd dat de vertalingen gezaghebbend zijn en voorzien worden van context. De academische standaarden die we in de collegezaal hanteren, moeten immers ook in ons communicatiekanaal terug te vinden zijn. We schreven over de vondst van een Romeinse ‘anti-rimpel crème’, vroegen studenten mee te zoeken naar antieke polsbanden in oude Hollywoodfilms, haalden Justin Bieber’s nieuwste onderbroekenreclame aan en deelden een brief van een driftig Egyptisch jongetje. Onze ‘Cake en Constantijn’-wedstrijd – met als hoofdprijs een rondleiding door de tentoonstelling Rome. De droom van Constantijn in de Nieuwe Kerk door een lid van de sectie – werd overladen met reacties. Keer op keer bleken onze posts ook een wijder publiek aan te spreken dan alleen de studenten van de Universiteit Leiden: studenten van andere opleidingen en universiteiten, vakgenoten en geïnteresseerden in Geschiedenis, vrienden en familie van studenten, enzomeer.
Groei
Bijna anderhalf jaar na het opstarten heeft de pagina meer dan 1000 volgers, een aantal dat wekelijks (soms dagelijks) verder stijgt. Vergeleken met een Coca-Cola of een Taylor Swift is het misschien peanuts, maar desalniettemin een aardige prestatie voor een beginnende pagina over de antieke wereld. Daarbij is het misschien nog wel belangrijker dat onze interactiegraad hoog is: studenten liken niet alleen, maar reageren, delen en denken mee wanneer we hen vraagstukken voorleggen. Niet alleen studenten maar ook collega’s toonden zich enthousiast. Al snel na de lancering schoten de eerste zusterpagina’s uit de grond (onder andere Egyptologie, Griekse en Latijnse Taal en Cultuur, Economische en Sociale Geschiedenis).
Investeren
Resteert de hamvraag: hebben we er wat aan gehad als sectie? En is het iets wat we andere academici zouden aanraden? Die vragen zijn moeilijker te beantwoorden. Hoewel het van zichzelf al mooi is om een eigen communicatiekanaal te hebben, komt er toch ook een boel werk bij kijken. Het onderhouden van een Facebookpagina kost tijd, zeker wanneer elke post op academisch niveau moet zijn. Dat betekent elke keer weer een klein stukje onderzoek, (beeld)redactie en overleg; schommelingen in de stijl of activiteit zijn immers funest voor de kwaliteit van de pagina. Studenten en andere likers komen daarnaast steeds vaker met hun vragen, opmerkingen en suggesties naar de Facebookpagina. Het is belangrijk om altijd klaar te staan met antwoorden en ondersteuning. Hoewel er aardig vooruit gewerkt kan worden, blijft die tijdsinvestering desalniettemin voortdurend aanwezig, ook tijdens conferenties, deadlines en vakanties.
Nut?
Wat onze volgers betreft lijkt er geen dramatische toename in het aantal studenten dat vakken Oude Geschiedenis volgt, hoewel dat ook niet onze belangrijkste ambitie is. Wel merken we dat studenten de pagina kennen, er naar refereren in de colleges en het associëren met de sectie. Als visitekaartje presteert de pagina boven verwachting goed: de sectie Oude Geschiedenis heeft een gezicht gekregen. Door steeds de krenten uit de pap te halen, merken we ook dat studenten een heel andere kant van het vakgebied zien: het soort persoonlijke bronnen of vreemde weetjes waarvoor er in de reguliere colleges niet altijd plaats is. Op die manier houden we het vakgebied levendig en relevant. Hoewel het wellicht niet de belangrijkste reden is voor studenten om vakken Oude Geschiedenis te volgen, geloven we toch dat een goede impressie van zowel het vakgebied als de sectie meewegen in de keuze.
Ook binnen de sectie zelf is de pagina goed ontvangen; collega’s weten ons te vinden met hun suggesties en aankondigingen. Het feit dat we een redelijk aantal volgers hebben weten aan te trekken en gehoor geven aan de inbreng van andere sectieleden, zorgt er voor dat de pagina de nodige goodwill heeft opgebouwd. Dat vertaalt zich weer in sectieleden die graag meewerken aan posts of bijvoorbeeld op onze uitnodiging een rondleiding verzorgen. Kortom, sociale media vergt een aardige investering in tijd en moeite, maar het is een investering die zich naar ons gevoel terug betaald. Niet alleen in de ‘vakbeleving’ maar ook als een manier om met je studenten in dialoog te treden, je te presenteren als organisatie en op een compleet andere manier over je vakgebied na te denken.
