Gepubliceerd op 07-04-2014

Call for Papers: Themanummer Tijdschrift voor Mediageschiedenis ‘De Eerste Wereldoorlog als media event’

Tijdschrift voor Mediageschiedenis vraagt bijdragen voor themanummer ‘De Eerste Wereldoorlog als media event: Nederland en België’

Deadline: 1 mei 2014. English text below.

De Eerste Wereldoorlog was een media-evenement van formaat. Het doel van het themanummer is in kaart brengen hoe het medialandschap er tijdens de oorlog uitzag, hoe het veranderde, en hoe die veranderingen doorwerkten in de naoorlogse periode. Daarbij wordt een vergelijkend perspectief gehanteerd tussen het in de oorlog betrokken België en het neutrale buurland Nederland.

De oorlog zorgde voor een honger naar nieuws en beelden, ook in het neutrale Nederland. Tegelijkertijd maakte de censuur die er in de betrokken Europese landen heerste, betrouwbare informatie schaars. Oorlogvoerende naties en hun aanhangers vochten een propagandaoorlog uit en streden ook in neutrale landen om de gunst van het publiek. Hierdoor kon er niet langer vertrouwd worden op voorheen neutrale persbureaus zoals Havas, Reuters en Wolff. Journalisten werden teruggeworpen op hun eigen verslaggeving. Als gevolg hiervan kreeg de moderne journalistiek een impuls.

De Telegraaf behaalde successen door het invoeren van een persoonlijk-emotionele schrijftrant die afweek van de elders gangbare neutraal-afstandelijke stijl. Geïllustreerde bladen als Panorama en Het Leven speelden in op de nieuwsgierigheid van de burger en vergrootten hun massaal groeiende oplagen door (fotografische) beelden van de oorlog te publiceren. Ook naar bewegende beelden was een toenemende vraag: het bioscoopbezoek steeg en de Nederlandse filmindustrie bloeide als nooit tevoren.

Dat de oorlog grote impact had op het medialandschap in België, behoeft geen betoog. De Duitse bezetting, die meer dan vier jaar duurde, zette het reguliere mediabedrijf volledig op z’n kop door strenge restricties op te leggen. De strikte censuur die door de bezetter werd ingesteld, deed verschillende kranten besluiten tot een publicatiestop. De nieuwshonger van de bevolking werd vooral gestild door sluikbladen die naast de reguliere bezette pers een parallel schaduwnieuwscircuit vormden.

De oorlog leverde ook nieuwe genres op zoals de loopgraafkranten die langs het hele front en dus ook in België ontstonden. Ook het filmbedrijf kwam in belangrijke mate onder supervisie van de bezetter te staan. Hierdoor kwam de binnenlandse filmproductie nagenoeg tot stilstand. Films uit de geallieerde landen werden verboden en gaandeweg vervangen door Duitse, Hongaarse en Scandinavische producties. Welke impact had de oorlog op de productie, distributie en consumptie van media in de Lage Landen? Hoe veranderden de verhoudingen tussen ondernemers, producenten, publieken, overheden en andere betrokken partijen? Ontstonden er nieuwe genres, nieuwe stijlen en benaderingen? Welk grensverkeer ontstond er letterlijk en figuurlijk tussen België en Nederland op mediagebied tijdens de oorlog? Op welke terreinen zien we continuïteiten in een periode die juist wordt gezien als een breukvlak op zoveel fronten?

De redactie van het Tijdschrift voor Mediageschiedenis staat open voor bijdragen over diverse media en uitingsvormen (naast de reeds genoemde geschreven journalistiek en film, ook theater, fotografie, literatuur, of bijvoorbeeld de spotprent). Zowel bijdragen over de oorlogsperiode zelf, als ook over de na- en doorwerking in later jaren zijn welkom. Liefst zien we artikelen tegemoet met een vergelijkend perspectief op België en Nederland, maar de redactie nodigt ook auteurs uit die alleen over één van beide landen schrijven.

Voor dit themanummer zijn we in het bijzonder op zoek naar artikelen die zich vanuit comparatief oogpunt richten op één de volgende thema’s uit deze, niet uitputtende, lijst:

De invloed van de Eerste Wereldoorlog op de verslaggeving in verschillende media
De opkomst van een visuele cultuur onder invloed van de Eerste Wereldoorlog
De manier waarop de Eerste Wereldoorlog verbeeld is in verschillende media
De discussies over journalistiek, film, theater of andere media die zich ontsponnen heeft binnen de context van de Eerste Wereldoorlog.
De relatie tussen nieuws en amusement tijdens de Eerste Wereldoorlog
De impact van propaganda op het mediabestel tijdens de Eerste Wereldoorlog
Economische aspecten van het mediabedrijf tijdens de Eerste Wereldoorlog
De doorwerking van de Eerste Wereldoorlog in het medialandschap van erna
De plaats en rol van media in de herdenkingscultuur rondom de Eerste Wereldoorlog
De wisselwerking tussen technologische innovatie en stilistische vernieuwing in mediaproductie of -consumptie tijdens de Eerste Wereldoorlog

Voorstellen voor artikelen (circa 300 woorden) kunnen uiterlijk tot 1 mei 2014 worden ingediend bij de redactie, via Thunnis van Oort. Een definitieve versie van het artikel dient uiterlijk 1 september 2014 te worden ingestuurd. Het nummer verschijnt eind december 2014.

Het Tijdschrift voor Mediageschiedenis is een Nederlandstalig peer-reviewed wetenschappelijk tijdschrift dat tweejaarlijks online in open-access verschijnt. De redactie prefereert bijdragen in het Nederlands, maar artikelen in het Engels worden ook geaccepteerd. Zie voor auteursrichtlijnen de website..

Call for papers: Special Issue Tijdschrift voor Mediageschiedenis ‘The First World War as Media Event: the Netherlands and Belgium’

The First World War was a formidable media event. The aim of this special issue is to chart the media landscape during the war and investigate how it transformed during and after the war. These questions are approached from a comparative perspective focusing on occupied Belgium and its neutral neighbor, the Netherlands.

The war infused a strong demand for news and images, also in the neutral Netherlands. At the same time the censorship in the European countries that were at war made reliable information scarce. The belligerent nations and their allies fought a propaganda war, in which they also tried to win the favor of the public of the neutral countries. For that reason the formerly neutral press agencies, such as Havas, Reuters and Wolff. Journalists were thrown back on their own original coverage of the news. This gave an impulse to the development of modern reporting.

In the Netherlands, De Telegraaf successfully attracted readers by adopting an personal-emotional way of reporting, which deviated from the neutral-detached style that was dominant in this period. Illustrated magazines, such as Panorama en Het Leven anticipated the curiosity of the public and saw their circulation grow rapidly by publishing (photographic) images of the war. Moving images also became increasingly popular: the cinema appealed to a growing audience and the Dutch movie industry blossomed.

Obviously, the war impacted the media landscape in Belgium. The German occupation, lasting over four years, enforced severe restrictions that caused upheaval in the media industries. Strict censorship by the occupying powers made several dailies decide to cease publication. The thirst for news was for a large part lavished by emerging clandestine papers that created a parallel underground news network. The war resulted in new genres, like ‘trenchpapers’ that were created throughout the entire front and thus also in Belgium. Cinema was also largely controlled by the Germans, which brought the national movie business to a standstill. Furthermore, movies from the allied countries were banned and replaced with German, Hungarian and Scandanavian productions.

How did the war impact the production, distribution and consumption of media in the Low Countries? How did it transform the relationships between entrepeneurs, producers, audiences, government organizations, and other stakeholders? Which new genres and styles developed? What cross-border traffic occurred literally and figuratively between the Netherlands and Belgium with regard to media production or consumption? Can we distinguish continuities in a period that is so strongly associated with discontinuity?

Tijdschrift voor Mediageschiedenis is interested in contributions on any medium or genre (besides written journalism and film, mentioned above, also theater, photography, literature, or for instance cartoons). Both contributions on the war period itself are welcome, as well as articles on impact in later years. We prefer a comparative perspective on Belgium and the Netherlands, but the editors also invite authors who write about one of the two countries exclusively.

For this special issue, we are particularly looking for articles that focus from a comparative perspective on the following themes from this list (not exhaustive):

The impact of the First World War on journalism in various media
The emergence of a visual culture under the influence of the First World War
The way the First World War is represented in different media
Discussions about journalism, film, theater or other media within the context of the First World War.
The relationship between news and entertainment during the First World War
The influence of propaganda on the media system during the First World War
Economic aspects of media industries during the First World War
The effect of the First World War in the post-war media landscape
The place and role of media in the memory culture surrounding the First World War
The interaction between technological innovation and stylistic innovation in media production and consumption during the First World War

Proposals for articles (approximately 300 words) may be submitted to the editor via Thunnis Oort no later than May 1 2014. A final version of the article is expected by September 1. The issue appears at the end of December 2014.

Tijdschrift voor Mediageschiedenis (Journal for Media History) is a Dutch peerreviewed scientific journal that biannually appears online in open access. The editors prefer contributions in Dutch, but articles in English are also accepted. For author guidelines, see the website.