Constantijn en Christiaan Huygens tentoonstelling in de Grote Kerk – Een historische beleving?

Het zal weinigen zijn ontgaan: Den Haag heeft 2013 uitgeroepen tot het Huygensjaar. Het blijft enigszins raadselachtig waarom dat zo is, maar Huygensjaar is het: vooral in mei en juni staan Den Haag en omgeving “bol van activiteiten” rond de familie. Het middelpunt van alle activiteiten is de tentoonstelling Constantijn en Christiaan Huygens – Een Gouden Erfenis in de Grote Kerk in Den Haag. Geopend door koningin Beatrix, en prominent aangekondigd in diverse media, is dit ongetwijfeld het meest prestigieuze en zichtbare onderdeel van het hele programma.

De Huygens Experience

Kosten noch moeite zijn gespaard om de prachtige kerk voor de gelegenheid om te toveren tot een museum – inclusief winkel, café en garderobe – waar bezoekers kennis kunnen maken met de invloedrijke familie Huygens en hun tijd. Volgens bureau XPEX (“De Experience Experts”), dat de tentoonstelling ontwierp, is het resultaat niets minder dan “de historische beleving van 2013”. Huygens als experience – het is even wennen. De vraag is natuurlijk: werkt het?

Constantijn en Christiaan Huygens Tentoonstelling

Centrum van de tentoonstelling is de op ware grootte nagebouwde Oranjezaal van Huis ten Bosch. Een mooi gemaakte animatiefilm van visueel architect Rick Robin licht het decoratieprogramma visueel overdonderend toe. Hoewel de historische sensatie achterwege blijft (de ruimte blijft een decorstuk), is dit een geslaagde sectie van de tentoonstelling. Omdat de originele, in 2001 gerestaureerde zaal voor het publiek gesloten is, biedt de replica een unieke gelegenheid om de werking ervan aan den lijve te ervaren.

In het gedeelte over Christiaan Huygens wordt beleving anders ingevuld. Hier kunnen bezoekers de proefjes nadoen die hij bedacht. Het resultaat is een Nemo-achtige ruimte: rumoerig en onderhoudend voor de vele schoolkinderen, licht infantiliserend voor volwassen bezoekers. Die zullen meer plezier beleven aan de prachtige instrumenten, zoals de originele objectieflens die Christiaan eigenhandig sleep en signeerde. Of aan de brieven van de beide Huygensjes, die op verschillende computerzuilen te lezen zijn.

Inhoud en beleving

In het laatste deel van de tentoonstelling overheerst de zwakke kant van het belevingsconcept. Dieptepunt is “de Engelse tuin”: waarom die prachtige Grote Kerk met goedkoop kunstgras en nephegjes aan het oog onttrekken? Hier overheerst het gevoel de Ajax Experience te bezoeken. Het zijn de ouderwetse objecten, waaronder prachtige bustes van Willem III en Maria Stuart, die de tentoonstelling hier redden.

De balans tussen inhoud en beleving is precair. Zowel de geschiedenis als de goede smaak kraakt soms onder de belevingsdruk. Dat manifesteert zich in de begeleidende teksten. Die bevatten veel fouten – van een enkele historische flater tot ordinaire spellingsfouten – en zijn slordig vertaald in het Engels. Kwalijker is dat ze moeilijk leesbaar zijn. Dankzij klachten van oudere bezoekers wordt er naar een oplossing gezocht. De schoolkinderen malen er niet om, zij rennen regelrecht naar de games.

Conclusie

Een beleving is deze tentoonstelling zeker. Hoewel de historische sensatie en de historische experience elkaar soms moeilijk verdragen, is dit een typisch voorbeeld exposeren moderne stijl: groots aangepakt, multimediaal, toegankelijk. Deze tentoonstelling is een visitekaartje voor het historisch bedrijf en een prachtig voorportaal voor al die andere mooie Huygensactiviteiten.

Helmer Helmers (Universiteit van Amsterdam / Universiteit Utrecht)