Eerste promotie op archieven ontsloten in het archiefproject ‘Preserving Historical Collection of Parapsychology’

Op 18 februari promoveerde Ingrid Kloosterman bij de Universiteit van Utrecht op haar proefschrift ‘Wetenschap van gene zijde’. Dr. Kloosterman heeft hierin de geschiedenis van de Nederlandse parapsychologie onderzocht, een onderwerp waar in de (wetenschap)geschiedenis nog weinig aandacht aan was besteed. Zij heeft hiervoor archiefmateriaal gebruikt dat is verzameld en bewerkt in het archiefproject ‘Preserving Historical Collection of Parapsychology’ van stichting Het Johan Borgman Fonds (HJBF).

Proefschrift ‘Wetenschap van Gene Zijde’

De kern van het onderzoek van Ingrid Kloosterman is de ontwikkeling van de academische parapsychologie als onderzoeksgebied aan Nederlandse universiteiten in de periode 1880 – 2010 in de relatie tot de ontwikkeling van de Nederlandse Universitaire psychologie in dezelfde periode. Kloosterman trok hierbij een parallel  tussen de fenomenologische benadering in de psychologie en de wetenschappelijke interesse in Nederland in de parapsychologie. Toen de psychologie zich aanpaste aan het  Amerikaanse behavioristisch – experimentele model, verdween ook de wetenschappelijke interesse in het ‘bovennatuurlijke’.

Archiefonderzoek

Het onderzoek is uniek in het feit dat voor het eerst gebruik is gemaakt van diepgaand archiefonderzoek in tot voor dusver nog niet bestuurde documenten en collecties; in sommige gevallen omdat deze pas recent beschikbaar zijn gekomen. Ingrid Kloosterman heeft tijdens haar stage bij het ADNG zelf een overzicht gemaakt  van de beschikbare archieven in Nederland, waarin ze ook aandacht heeft besteed aan het archiefproject van HJBF.

Archiefproject van HJBF

De stichting HJBF is in 2007 begonnen met een project om de archieven van de wetenschappelijke parapsychologie en het spiritisme in Nederland te lokaliseren, te verwerken en onder te brengen bij reguliere archiefinstellingen. Verschillende archieven, zoals het archief van de vereniging de Broederbond Harmonia of het archief van de vakwerkgroep Parapsychologie van de Rijksuniversiteit Utrecht, hebben via het fonds al hun weg gevonden naar archiefinstellingen in Nederland.

Output

Voorbeelden van archiefinstellingen zijn ‘Het Utrechts Archief’, het Letterkundig Museum te Den Haag, het ADNG en het IGPP in Freiburg. Naast archieven heeft HJBF ook meerdere jaargangen van spiritistische tijdschriften en tijdschriften over parapsychologisch onderzoeken overgebracht naar de Koninklijke Bibliotheek en de universiteitsbibliotheken van Groningen, Rotterdam en Freiburg. Eén van deze tijdschriften, Het Toekomstig Leven staat op de lijst van het KB om volledig gedigitaliseerd te worden. Tenslotte heeft HJBF in juni 2014 de internationale conferentie Preserving the Historical Collections of Parapsychology in Utrecht georganiseerd om kennis en ervaringen te delen. Voor meer info over deze conferentie zie: www.hetjohanborgmanfonds.nl

Archieven in bewerking

Op dit moment heeft HJBF nog meerdere (kleinere) archieven op het kantoor in Odijk liggen. Voorbeelden hiervan zijn het archief van het Nederlands Spiritueel Kerkgenootschap, ‘Dienende liefde’, te Amsterdam, verschillende kleinere archieven van Nederlandse parapsychologen en het archief van de paragnost Gerard Croiset (1909-1980). Dit laatste archief wordt nog verwerkt maar is al in te zien op ons kantoor.

Verder onderzoek

HJBF is zeer blij met het voortreffelijk proefschrift dat Dr. Kloosterman heeft geschreven. We hopen dat haar proefschrift andere historici stimuleert om in de geschiedenis van de parapsychologie en het spiritisme te duiken. HJBF ondersteunt onderzoekers hier graag bij door ze van informatie te voorzien over de archieven die het fonds heeft verwerkt en nodigt geïnteresseerden uit op ons kantoor om de archieven in te zien die nog niet zijn overgedragen. Voor meer informatie of om een afspraak te maken kunt u mailen naar infohjbf@gmail.com.

Iris van der Knaap, projectmedewerker bij St. Het Johan Borgman Fonds (HJBF)