Erasmus van Rotterdam. De markering van zijn geboortehuis.

Wat maakt iemand tot een Rotterdammer? Dan moet je er geboren zijn of je moet er wonen, is het voor de hand liggende antwoord. Desiderius Erasmus voldeed aan beide voorwaarden, zij het wat wonen betreft bijzonder kort. Toch is hij de beroemdste Rotterdammer aller tijden. Internationaal is zijn naam en nog veel belangrijker – zijn gedachtegoed – bekend.

Erasmus heeft maar zeer kort in de Maasstad gewoond, maar toch was zijn band met de stad, of behoefte aan herkomstvermelding, zo sterk, dat hij ervoor koos om ‘Rotterdam’ in zijn naam op te nemen: Desiderius Erasmus Roterodamus. Met de bekendheid van Erasmus groeide ook de bekendheid van de stad. Rotterdam eerde haar beroemde zoon met een standbeeld en dichtregels op zijn inmiddels verdwenen geboortehuis (bij de Laurenskerk). In de decennia na het overlijden (1536) van Erasmus kwamen uit heel Europa mensen (bijvoorbeeld Karel V, zijn zoon prins Philips) kijken waar de grote denker vandaan kwam. Zo is Erasmus geleidelijk het symbool van Rotterdam geworden.

Het beeld van Hendrick de Keijser (1565-1621) dat sinds 1622 in de stad – nu op het Grotekerkplein – staat, is bijna 400 jaar oud. Het is het vijfde beeld van Erasmus dat in de stad Rotterdam kwam te staan . Het eerste beeld was van hout en werd in 1549 opgericht, 13 jaar na de dood van Erasmus. Het werd daarna vervangen door een stenen beeld en uiteindelijk door dit bronzen beeld. Je kunt zeggen dat Rotterdam er qua ‘marketing’ al vroeg bij was.

Erasmus is geboren in het huis van zijn oma, dat vlakbij de Sint Laurenskerk stond. Er is tegenwoordig niets meer van over: waar het huis ooit stond is nu een opslagruimte van een winkel en een parkeerplaats. In 2007 is er een vrijstaand bord (plaquette klinkt veel te chic) aangebracht om de locatie te markeren. Een dergelijke markering van laten we zeggen de geboorteplek van Dante zou in Italië een rel veroorzaken.

In 2010 is op initiatief van het college van B&W van Rotterdam de Stichting Erasmus. Icoon van Rotterdam (Comité Erasmus) opgericht. Doelstelling: het bevorderen van de positionering van Erasmus in het stadsbeeld van Rotterdam. Het Erasmuscomité, een samenwerkingsverband van vijftien organisaties, vindt dat Erasmus (weer) het boegbeeld van de Maasstad moet worden. Erasmus’ statuur, internationale bekendheid en nog steeds actuele gedachtegoed verdienen dat hij een grotere plaats krijgt in het stadsbeeld en de beleving van Rotterdammers, bezoekers en relaties van de stad, aldus het werkplan van het Comité.

Rotterdam is bij uitstek de stad voor de bestudering van het gedachtegoed van Erasmus. De stad beschikt over een Erasmuscollectie van zo’n 5.000 banden (1e drukken, werken uit de bibliotheek van Erasmus, werken over Erasmus). Sinds 2005 is het Erasmus Center for Early Modern Studies (ECEMS) gevestigd in de Centrale Bibliotheek. De Bibliotheek werkt aan een permanente tentoonstelling over Erasmus, waar het publiek kan genieten van topstukken uit de collectie (door Erasmus zelf geproduceerd of van zijn aantekeningen voorzien). Hier kan een ieder basiskennis opdoen over Erasmus en de historische sensatie ondergaan bij het aanschouwen van de originele werken van Erasmus.

De nabij gelegen Laurenskerk stamt ‘uit de tijd’ van Erasmus en biedt uitzicht op het standbeeld van Erasmus. Het is het oudste bronzen beeld (1622) in Nederland. In de zichtlijn van het beeld staat de plek van het geboortehuis van Erasmus, zoals gezegd op weinig aantrekkelijke wijze gemarkeerd. Het Comité heeft op de geboortedag van Erasmus (28 oktober) in 2014 een prijsvraag uitgeschreven voor de markering van het geboortehuis, Het Erasmuscomité nodigde deskundige én creatieve Rotterdammers en anderen uit om met een innovatief, uitdagend idee het geboortehuis van Erasmus zichtbaar te maken. De inzendingstermijn sloot 14 februari. Inmiddels heeft een jury vijf ontwerpen genomineerd om mee te dingen naar de eindstrijd. Op 1 april, de dag der zotheid, wordt de uiteindelijke winnaar bekend gemaakt. Realisatie van het ontwerp geschiedt in overleg met de ontwerper, maar het streven is om het ontwerp uit te voeren voor 28 oktober (geboortedag) of de volgende dag der zotheid.

Zie voor de ontwerpen: http://www.rotterdam.nl/vijfgenomineerdenvoormarkeringgeboorteplaatserasmus