Historici.nl





30 juni t/m 12 november 2017: Tentoonstelling Goelag – Terreur en willekeur in de Sovjet-Unie

30 jun - 12 nov 2017
Van 6:00 - 16:00uur

In de goelagkampen stierven bijna drie miljoen gevangenen door honger, ziektes en executies. Vrijwel onbekend is dat er ook duizenden Nederlandse slachtoffers waren: Nederlanders die hadden gevochten in Duitse dienst en in Rusland krijgsgevangen waren gemaakt, maar ook idealistische communisten die vóór de oorlog naar Rusland waren getrokken om mee te werken aan de rode droom maar die, zoals vele Russen, uit de gratie vielen.

Megalomane prestigeprojecten
Al onder de tsaren was verbanning naar strafkampen in Siberië een gebruikelijke straf. Na de machtsovername door de communisten in 1917 werden de kampen onderdeel van het nieuwe staatssysteem. Aanvankelijk werd getracht veroordeelden te heropvoeden tot de nieuwe partijleer. Na de dood van Lenin in 1924 zette Stalin de gevangenen in voor de economie. Er verrezen uitgestrekte kampcomplexen waar grondstoffen werden gedolven of waar werd gewerkt aan megalomane prestigeprojecten als kanalen en spoorwegen. Miljoenen Russen werden vrijwel zonder reden opgepakt en werkten er onder onmenselijke omstandigheden. Na de dood van Stalin in 1953 werd het Goelag-systeem langzaam ontbonden.

Nederlanders
In Nederland werd de ‘Goelag’ in de jaren ’70 bekend door het boek De Goelag Archipel van Alexander Solzjenitsyn. Maar de Nederlandse Goelagslachtoffers bleven onbekend. Liesbeth van der Horst, directeur van het Verzetsmuseum: “Zo is het verhaal van Dirk Schermerhorn, die in 1924 vol enthousiasme naar de Sovjet-Unie ging en daar de leiding kreeg over de aanleg van de metro in Moskou, erg aangrijpend. Stalin eiste dat de metro in een onhaalbare recordtijd zou worden voltooid. Schermerhorn waarschuwde voor grote technische fouten en viel  in ongenade. Hij werd in 1936 gevangengezet en ruim een jaar later geëxecuteerd. Zijn vrouw Francisca bracht als echtgenote van een volksvijand acht jaar door in een strafkamp.”

Naast het verleden komt ook het hedendaags verzet tegen de Russische regering aan bod. Die probeert deze zwarte bladzijde uit de geschiedenis te verdoezelen. Van der Horst: “De Russische mensenrechtenorganisatie Memorial verzamelt, tegen serieuze verdrukking in, getuigenissen over de Goelag. In maart 2012 kreeg Gregory Shedov van Memorial in Nederland de Geuzenpenning uitgereikt. Hij was toen in het Verzetsmuseum te gast. Dat heeft onze belangstelling voor het thema versterkt.”

De expositie De Goelag, terreur en willekeur in de Sovjet-Unie is van 30 juni tot en met 12 november te zien in Verzetsmuseum Amsterdam aan de Plantage Kerklaan 61 in Amsterdam. Aan de tentoonstelling werkten Ruslandkenners Jelle Brandt Corstius, Alexander Münninghoff en Nanci Adler mee.

Historici.nl
Het KNHG is de grootste organisatie van professionele historici in Nederland. Het biedt een platform aan de ruim 1100 leden en aan de historische gemeenschap als geheel. Wordt lid van het KNHG.
Historici.nl
Terug naar de bron: de geschiedenis ontrafeld met nieuwe technologie. Dat is de missie van het Huygens ING, een onderzoeksinstituut op het gebied van geschiedenis en cultuur.