Concept mining: Nederlanderschap en kolonialisme in schoolboeken en tijdschriften voor de jeugd – 4 maart 2020

Met het organiseren van ‘experimenten’ wil NL-Lab, samen met partners binnen en buiten het Humanities Cluster van de KNAW, onderzoeksmethoden, concepten en invalshoeken nader verkennen en uitproberen. Dit kan inspireren en leiden tot allerlei andere resultaten, variërend van podcast tot artikel, van column tot onderzoeksaanvraag. Iedereen is uitgenodigd om deel te nemen en mee te discussiëren.

Programmabeschrijving:
Een voor beide projecten bruikbare methode is concept mining, waarbij grote hoeveelheden gedigitaliseerde schoolboeken en ander lesmateriaal voor (zondagsscholen) zoals zendingstijdschriften doorzocht worden op noties die nauw verbonden heten te zijn met Nederlands burgerschap en die deugden, rechten, plichten, idealen, morele oordelen, levenswijzen, bijzondere attitudes en vaardigheden representeren. Deze concept mining kan terminologische patronen aan het licht brengen en zo helpen bij het opsporen en selecteren van teksten die voor een nadere analyse in aanmerking komen. Eén en ander leidt naar verwachting tot meer inzicht in de retoriek en het narratief dat kinderen aangeleerd kregen. In de bijeenkomst proberen en bespreken de deelnemers hoe de beoogde concept mining daadwerkelijk kan worden uitgevoerd, via een loop waarbij eerst op een beperkt, al gedigitaliseerd corpus (een deel van) een ontworpen thesaurus wordt toegepast, en vervolgens via analyse van een aantal resultaten door de deelnemers wordt uitgebreid, aangepast of nader ingedeeld. Dit proces kan uiteraard vaker worden herhaald om verder te kunnen specificeren en preciseren. Bij de bijeenkomst zijn experts aanwezig met ervaring met deze methode.

Het tweede doel van de bijeenkomst is mogelijkheden tot samenwerking te verkennen tussen twee reeds genoemde projecten waarbij NL-Lab betrokken is: het NWO-internationaliseringsproject Children as Objects and Agents of Change: Strategies of (Post)colonial Change, 1880-1920 (COACC), en het aan te vragen NWO-project Developing Dutchness: Constructions of Identity and Citizenship in Dutch Primary School Books, 1806-1985.

Developing Dutchness onderzoekt ‘how and why notions of identity and citizenship have changed in Dutch primary school books between 1806 and 1985, a period characterized by ideological divergences and processes of (de)colonization’.
Children as Objects and Agents of Change bestudeert ‘how (post)colonial “civilizing” and “development” projects engaged children as their main objects and agents of change’.

Beide projecten houden zich bezig met de manier waarop Nederland in de 19e en 20e eeuw kennis, normen en waarden, gewenste attitudes en levensstijlen op kinderen overdroeg. Developing Dutchness concentreert zich daarbij op schoolboeken, terwijl COACC praktijken en discoursen van overdracht in de koloniën onder de loep neemt.  Beide projecten vinden elkaar in de overdracht van waarden en manieren van leven in én in relatie tot de koloniën.
Op dat laatste snijvlak richt zich deze experiment-bijeenkomst. Naast de onderzoekers van NL-Lab nemen betrokkenen bij de beide onderzoeksprojecten deel. Daarnaast vragen we enkele ervaringsdeskundige onderzoekers, Marijn Koolen en Rik Hoekstra van de afdeling IT van het HuC, om ons met adviezen bij te lichten.

We organiseren verschillende soorten evenementen:

Experiment
Doel van het experiment is om verschillende expertisegebieden met elkaar in gesprek te brengen om nieuwe ideeën te vormen en plannen voor nieuw onderzoek.
Beproeving
Tijdens een beproeving worden gezamenlijk stukken gelezen of lopend onderzoek ‘beproefd’ door HuC-onderzoekers en genodigden.
Ontwerpspurtweek
Een intensieve werkweek om nieuwe plannen uit te denken en in de steigers te zetten.

Ons programma ook te vinden op https://nl-lab.net/. Uitgewerkte programma’s en uitnodigingen voor inschrijvingen volgen.