Filmvertoning: De Slag in de Javazee

Op 27 februari 2017 is het precies 75 jaar geleden dat zich voor de kust ten noorden van het eiland Java een drama voltrok.
Een vloot bestaande uit schepen van Amerika, Australië, Engeland en Nederland, onder aanvoering van de legendarisch geworden Nederlandse schout-bij-nacht Karel Doorman, probeerde tevergeefs de Japanners tegen te houden bij hun aanval op Nederlands-Indië.
Vrijwel de gehele geallieerde vloot werd binnen enkele uren tot zinken gebracht terwijl de Japanners vrijwel geen schade leden. Meer dan tweeduizend mannen lieten in de slag in de Javazee, en in de nasleep daarvan, het leven.

De Nederlandse vice-admiraal Helfrich, die het opperbevel over de westelijke vloot voerde, was vastbesloten om ‘ons Indië’ tot het uiterste te verdedigen. Men wist aan boord van de schepen dat het een vrijwel onmogelijke opgave was waar men voor stond. De slag in de Javazee vormde de inleiding tot het feitelijke einde aan 350 jaar koloniale overheersing van Indië door de Nederlanders.

‘De slag in de Javazee’ is geen historische film in de gebruikelijke zin van het woord, evenmin een heldenepos. Eerder is het een document van menselijk handelen en een verslag van de herinnering: overlevenden vertellen ieder hun eigen verhaal en schetsen hun eigen waarheid en werkelijkheid. Aldus ontstaat een veelzijdige persoonlijke reconstructie van een fatale zeeslag.
Aan de ene kant wordt zo een individuele dimensie toegevoegd aan de nuchtere historische ‘feiten’, aan de andere kant geeft de film inzicht in de menselijke overlevingsdrang tijdens zo’n directe confrontatie met de dood. Zij die de slag hebben overleefd vragen zich nu, meer dan een halve eeuw later, nog steeds af wat de zin er van was, of over leven en dood wordt voorbeschikt of dat hun aanwezigheid hier berust op toeval.

Regisseur Niek Koppen (Goud, The Hunt) plaatst interviews met direct betrokkenen op levendige en soms zelfs humoristische wijze naast elkaar. Nederlanders, Britten, Amerikanen, Australiërs en Japanners vertellen openhartig voor de camera. De film maakt voelbaar wat deze mannen aan boord van hun schip op weg naar de slag, tijdens het gevecht en ook daarna, in het water, hebben doorgemaakt. Zij die de slag overleefden werden, paradoxaal genoeg, door hun Japanse tegenstander op hoffelijke wijze uit zee gered… om vervolgens nog jaren in het kamp door te brengen.

De ruim twee uur durende documentaire film ‘De slag in de Javazee’ geeft een aangrijpend inzicht in de onbegrijpelijke waanzin van de oorlog en de plaats van het individu in de geschiedenis. Al wordt in deze film slechts één enkele confrontatie uit een verloren en gewonnen oorlog belicht – de actuele zeggingskracht spreekt voor zich.

Na afloop is er ruimte voor vragen aan regisseur Niek Koppen.

Meer informatie en kaarten: www.ketelhuis.nl