Nooit gebouwd Amsterdam

In samenwerking met het Amsterdam Centre for the Study of the Golden Age

De stad is een spiegel van de geschiedenis, maar er bestaat ook een stad als spiegel van de geest: het nooit gebouwde Amsterdam. Welke bouwprojecten in Amsterdam zijn wel ontworpen maar nooit gerealiseerd? Hoe zijn deze projecten verbeeld? En wat vertelt dit over de geschiedenis van de stad? Deze avond is georganiseerd rond het verschijnen van het boek ‘De toren van de Gouden Eeuw’, over de nooit voltooide toren van de Nieuwe Kerk.

Nooit gebouwd Amsterdam. Ambitie, draagvlak en realiteit

De gebouwen van de stad zijn getuigen van eeuwenlange menselijke activiteit. Ze vormen een collectie die door technische kennis, ambitie en draagvlak tot stand is gekomen. Een netwerk van bestuurders, opdrachtgevers, bouwmeesters en ambachtslieden zorgde er binnen de stedelijke samenleving voor dat de stad in ruimtelijke vorm werd gefaciliteerd. Gebouwen als de Beurs van Hendrick de Keyser, de Westerkerk of het stadhuis op de Dam zijn daar goede voorbeelden van.

Maar ambities reikten vaak verder. Tegenover de gebouwde stad staat een collectie niet-gerealiseerde projecten. Gebouwen zoals de Koepelkerk op de Botermarkt (het huidige Rembrandtplein) of een spectaculair plan voor een aquaduct om water uit de Vecht te halen, hebben het nooit gered. Hoe was het bouwen in het Amsterdam van de zeventiende eeuw georganiseerd? Welke opdrachtgevers waren er? En welke factoren bepaalden of een project er wel of niet kwam? Op deze en andere vragen zal Lex Bosman in zijn inleidende bijdrage ingaan.

Het zeventiende-eeuwse stadsgezicht was een uiting van de voorliefde voor schilderachtigheid, maar ook van stedelijke trots. De functie van architectuurvoorstellingen en stadsgezichten kon dan ook variëren van het vastleggen van een schilderachtige situatie, tot het vastleggen van een realistisch beeld. Ook kon een voorstelling bedoeld zijn als projectie; een situatie die in werkelijkheid nog moest worden gerealiseerd, mogelijk met promotionele bedoelingen. In zijn lezing over de stad als motief voor schilders en tekenaars zal Frans Grijzenhout daarop ingaan.

De laatste bijdrage van Gabri van Tussenbroek is gewijd aan de nooit voltooide toren van de Nieuwe Kerk. Op 11 januari 1645 ging de Nieuwe Kerk in vlammen op. De wederopbouwplannen waren ambitieus. Burgemeester Willem Backer wilde niet alleen het herstel van de kerk, maar ook een toren van meer dan honderd meter hoog. Na het heien van meer dan zesduizend palen kon in 1647 de eerste steen van de toren worden gelegd. Maar een jaar later keerde het tij. De toren werd een speelbal in een verbeten machtsstrijd onder de Amsterdamse regenten.

Over de sprekers en programma

Lex Bosman is hoogleraar Architectuurgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.

Frans Grijzenhout is hoogleraar Kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.

Gabri van Tussenbroek is hoogleraar Stedelijke identiteit en monumenten, in het bijzonder van de stad Amsterdam, aan de Universiteit van Amsterdam en bouwhistoricus

Aanmelden

Toegang tot de activiteiten van SPUI25 is gratis. Aanmelden is niet vrijblijvend. Wij rekenen op uw komst. Bent u verhinderd, dan graag doorgeven via spui25@uva.nl | T: 020 525 8142.

www.spui25.nl