Tentoonstelling Cas Oorthuys, verzetsfotograaf in Verzetsmuseum Amsterdam

Vanaf 16 juni 2023 presenteert Verzetsmuseum Amsterdam de tentoonstelling Cas Oorthuys, verzetsfotograaf. Deze bijzondere expositie biedt een overzicht van het werk dat de Nederlandse fotograaf en verzetsman Cas Oorthuys (1908-1975) maakte tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland en de onafhankelijkheidsstrijd in Indonesië. De tentoonstelling werpt ook licht op de persoon achter de camera en onthult het persoonlijke verhaal van een verzetsfotograaf die zijn leven waagde om de omstandigheden vast te leggen.

Legaal en illegaal

Tijdens de bezetting maakt Cas Oorthuys honderden foto’s die de realiteit van de oorlog vastleggen. Hoewel fotografie tot november 1944 is toegestaan in bezet Nederland, zijn er beperkingen voor het fotograferen van militair-strategische locaties en onderwerpen. Hij werkt zowel legaal in opdracht als illegaal om verzetsactiviteiten vast te leggen. Zelfs na het algemene fotografieverbod in 1944 gaat hij door met fotograferen. Hij sluit zich aan bij de illegale groep De Ondergedoken Camera en documenteert onder andere de schrijnende Hongerwinter.

Persoonlijk leven

De tentoonstelling gaat uitvoerig in op de persoonlijke ontwikkeling die Oorthuys, ook als vader en echtgenoot, doormaakt in deze roerige periode. Naar aanleiding van recent historisch onderzoek worden in de tentoonstelling tevens opmerkelijke historische feiten en inzichten belicht, zoals Oorthuys’ vriendschap met Nico de Haas, die zich in 1936 plotseling aansluit bij de NSB, in 1941 ongevraagd zijn foto’s opneemt in het nazi-tijdschrift Hamer èn hoogstwaarschijnlijk zorgt voor de vrijlating van Oorthuys uit Kamp Amersfoort in 1944.

Reizen naar Duitsland en Indonesië

Oorthuys reist in 1946 naar Duitsland en fotografeert verwoeste steden en het Proces van Neurenberg, waar hij geschokt is door de onverschilligheid van de kopstukken van het naziregime die daar terechtstaan, onder wie Arthur Seyss-Inquart, tijdens de bezetting Rijkscommissaris van Nederland.

In 1947 gaat hij naar Indonesië om de bevolking en de politieke situatie vast te leggen. Hij woont daar de onderhandelingen te Linggadjati bij, waar Nederland de Republiek erkent. Overtuigd dat Nederland Indonesië onafhankelijkheid zal verlenen, publiceert Oorthuys na terugkomst het fotoboek Een staat in wording. Maar vlak nadat het boek uitkomt begint Nederland in 1947, tot zijn ontzetting, met grote militaire operaties om het koloniale gezag te herstellen.

Indrukwekkend en indringend

Cas Oorthuys is een icoon van de Nederlandse fotografie. De indrukwekkende foto’s in de tentoonstelling Cas Oorthuys, verzetsfotograaf tonen de grimmige realiteit van de oorlog en getuigen van zijn vastberadenheid en medemenselijkheid. Ze brengen de gebeurtenissen en het menselijk leed van die tijd op indringende wijze tot leven.

Verzetsmuseum Amsterdam, Plantage Kerklaan 61, 1018 CX Amsterdam