Geschiedenis & Beleid

Recentelijk verscheen in Beleid & Maatschappij een belangwekkend artikel van Anita Boele, Arjan van Dixhoorn en Pepijn van Houwelingen waarin zij wijzen op het belang van historisch onderzoek voor het oplossen van hedendaagse vraagstukken: ‘Vroeger voor vandaag’. Het vak dat door niet-historici binnen en buiten de wereld van beleid en maatschappij toch vaak geassocieerd wordt met ‘mooie verhalen’ krijgt zo een nieuwe status aangemeten. Het artikel opent met een verwijzing naar de inaugurele rede van de Utrechtse hoogleraar financiële geschiedenis Oscar Gelderblom waarin hij op grond van een historische analyse van het financiële systeem ten tijde van de Republiek aanbevelingen formuleert voor nu. 

Historici als luis in de pels

De vraag blijft natuurlijk: hoe kunnen historici ervoor zorgen dat ze ook echt serieus genomen worden? Dat wil zeggen: dat hun conclusies en aanbevelingen daadwerkelijk worden meegenomen door beleidsmakers en politici? Boele c.s. komen op de proppen met een tamelijk rigide methodologie waarin historisch onderzoek wordt ingebed in een sterk sociaal-wetenschappelijk raamwerk (met enige schatplichtigheid aan het vergelijkend oorzakelijke verklaringsmodel dat Chris Lorenz in de jaren tachtig introduceerde). Vreemd is dit niet: tot nu toe heeft de overheid bij het formuleren van beleid vooral op sociaal-wetenschappelijke kennis vertrouwd. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, het Sociaal-Cultureel Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving: veel historici zul je er niet aantreffen. 

De auteurs gaan echter zo wel voorbij aan het feit dat voor historici ook een taak weggelegd ligt als ‘luis in de pels’ van de sociale wetenschappers. In plaats van hun methodes en concepten over te nemen, kunnen we door een kritische deconstructie van hun conceptuele en theoretische raamwerk laten zien op welke wijze sociale wetenschappers de definitie en oplossing van vraagstukken beïnvloeden (en alternatieve perspectieven aanreiken). Met name in Duitsland is onder historici dergelijk onderzoek naar de ‘scientization of the social’ sterk in opkomst. Boele c.s. pleiten er echter juist voor om het ‘diagnosticeren’ van het actuele probleem aan de sociale wetenschappers over te laten.

Aan de slag!

Deze kritiek laat onverlet dat het pleidooi van Boele, Van Dixhoorn en Van Houwelingen voor het toepassen van historisch onderzoek in beleidsvorming de ondersteuning van professionele historici verdient. Uiteindelijk is the proof of the pudding in the eating. Nu historici – daartoe aangezet door politici die soms de schijn wekken wetenschappelijke kennis pas van belang te vinden als er sprake is van kennisbenutting –  voorzichtig de schroom van zich afwerpen en zich in actuele discussies mengen, is de overheid aan zet. Kom maar door met een mooie opdracht!  In het Verenigd Koninkrijk is dit al veel langer vanzelfsprekend. Daar worden historici geregeld uitgenodigd om in select committees van het parlement hun licht over actuele vraagstukken te laten schijnen. 

Calimero-effect

We moeten echter waken voor een calimero-effect. Namens mijn collega’s nodig ik historici dan ook uit om op het platform Geschiedenis & Beleid vanuit hun eigen wetenschappelijke expertise het licht te laten schijnen over actuele maatschappelijke vraagstukken. Adriejan van Veen, Sjoerd Keulen, Ronald Kroeze, Lotte van der Vleuten, Jan Kok, Tim Verlaan en Pieter Slaman zijn de Rubicon al overgestoken: hun papers zijn te lezen op www.historici.nl/geschiedenis-en-actualiteit. Wie volgt?

Samen met Jelle van Lottum en Stefan Couperus is Harm Kaal een van de initiatiefnemers van Geschiedenis & Beleid. Het platform wordt begin 2016 officieel gelanceerd in samenwerking met het Ministerie van Binnenlandse Zaken.

Foto: Seth Taras, https://sethtaras.wordpress.com/know-where-you-stand/