Ik vertrek…Holambra
In het boek Holambra. De moeizame beginjaren van een stukje Nederland in Brazilië, dat op 3 juni in Den Haag werd gepresenteerd, schetst Mari Smits de bewogen ontstaansgeschiedenis van Holambra. De naam van deze stad is een samenstelling van Holland, Amerika en Brazilië, en komt voort uit de Nederlandse nederzetting die in 1948 ontstond op de toenmalige boerderij Ribeirão. De kolonie was uniek ten opzichte van de migratie naar bijvoorbeeld Australië of de Verenigde Staten. Honderden Nederlandse gezinnen trokken na de Tweede Wereldoorlog namelijk als collectief naar deze nieuwe kolonie. Het was letterlijk een volksverhuizing.
Kale grond
Aangetrokken door propaganda van uitgestrekte landerijen in Brazilië en de georganiseerde emigratie vanuit de overheid vertrokken Nederlandse gezinnen naar de nieuwe kolonie Holambra. Het waren voornamelijk Brabantse katholieke boeren die een nieuw bestaan op wilden bouwen in het eveneens katholieke Brazilië.
Met uitvoerig onderzoek in het Nationaal Archief in Den Haag brengt Smits naar boven dat de Nederlandse pioniers in de beginjaren een harde strijd om het dagelijks bestaan leverden. Holambra bestond uit kale grond, met niets daarop, laat Smits ons weten. Een paar schamele hutjes, daar moesten ze beginnen, letterlijk vanaf de kale grond. Het was een hele omslag voor de veelal rijke boeren uit het zuiden van Nederland die de oversteek hadden gemaakt.
Unieke groepsmigratie
Marijke van Faassen, verbonden aan het ING Huygens en gepromoveerd op naoorlogse migratie, benadrukt het unieke karakter van de migratie naar Brazilië. Groepsmigratie naar een en dezelfde plek in het buitenland was zeldzaam. Het werd gestimuleerd vanuit de Braziliaanse overheid om kolonies te vormen van Nederlandse boeren die de verlaten landbouwgronden weer zouden bewerken. Emigratie vanuit Nederland naar andere gebieden dan Brazilië was ook georganiseerd, maar het verschil was dat Nederlandse gezinnen na aankomst hun eigen weg zochten en niet als kolonie bij elkaar in een stad woonden, zoals wel het geval was in Holambra.
Inspiratie
Van Faassen spreekt ook lovend over de invloed die Mari Smits heeft gehad op de literatuur over de naoorlogse migratie en hoe hij haar heeft geïnspireerd bij haar onderzoeken. Hans Krabbendam, assistent directeur bij het Roosevelt study Center, merkt op dat het boek uitdaagt tot verder onderzoek naar de cruciale fasen van vestigen, de cijfers en functie van remigratie en het ontstaan van een immigratiecultuur.
Bloemenstad
Holambra staat nu bekend als een bloeiende stad, letterlijk en figuurlijk. De bloementeelt heeft de stad op dit gebied tot het centrum van Zuid-Amerika gemaakt. Benieuwd hoe deze omslag tot stand is gekomen en welke factoren daarbij een rol hebben gespeeld? Gun jezelf dan een inkijkje in de ontstaansgeschiedenis van Holambra aan de hand van het boek van Mari Smits.
Jacqueline Reeuwijk
Nationaal Archief
