Johannes Hudde: veelzijdige wetenschapper en regent

Op 1 juni 2017 werd het symposium Johannes Hudde (1628-1704): veelzijdige wetenschapper en regent gehouden in de aula van de Koninklijke Bibliotheek. De aanleiding voor dit goedbezochte congres was het recentelijk door de KB aangekochte boek Specilla circularia van Johannes Hudde (1656), een verloren gewaand boek over optica en telescopen in de zeventiende eeuw waarvan recentelijk een exemplaar werd teruggevonden. Hudde was een leidend man binnen de wetenschap in de Republiek, maar als gevolg van een schaarste aan publicaties van zijn hand (en  het feit dat zijn persoonlijk archief verloren is  gegaan) dreigde de  briljante uitvinder en pragmatische burgemeester  te verdwijnen uit  de geschiedenis.  Het symposium had dan ook als voornaamste doel om  Johannes Hudde te redden uit de vergetelheid en om een beter beeld te geven van Hudde als een belangrijk figuur binnen de wetenschap, de filosofie en de regerende klasse van de Gouden Eeuw.

Wetenschappelijke revolutie
Het thema van de eerste sessie was  Hudde als wetenschapper, waarin het belang van Hudde binnen de zeventiende -eeuwse optica  en zijn rol binnen de wetenschappelijke netwerken van de Republiek centraal stonden. Het symposium werd geopend door Eric Jorink, die een algemeen beschrijving van Hudde gaf en een beeld schetsten van het grote wetenschappelijk netwerk waarin hij zich bevond. Rienk Vermij besprak vervolgens de invloed van Hudde binnen de microscopie en zijn inspanningen voor het verbeteren en promotie van de bolvormige lens. Fokko Jan Dijksterhuis focuste zich  meer op de wiskundige precisie waarmee hij zich richtte op het verfijnen van de microscoop en Tiemen Cocquyt toonde de vele processen die  noodzakelijk zijn voor het slijpen van een bolvormige lens en sprak vervolgens over de explosie van interesse en de evolutie van lenzen en microscopen in de tijd na de uitgave van het werk van Johannes Hudde. Ook toonde hij pogingen om Hudde-lenzen, gemaakt van gesmolten bolletjes glas, na te maken.

Regeren in de Republiek
In de tweede sessie lag de focus meer op  Hudde als regent en op zijn macht binnen de Republiek. De rol van Hudde als burgemeester van Amsterdam was hierin erg belangrijk. Ariane van Suchtelen besprak de portretten van Johannes Hudde en zijn echtgenote Debora Blaeuw door de schilder Michiel van Musscher en keek naar de manier waarop Hudde zichzelf hierin voornamelijk prominent profileerde als burgemeester. Kees Zandvliet sprak vervolgens over Huddes machtspositie en maatschappelijke status binnen de patriciërsfamilies van Amsterdam, waarbij Hudde niet enkel in de stedelijke familiebanden van Amsterdam, maar ook binnen de  regionale machtsnetwerken werd geplaatst. Als laatste sprak Jaap-Evert Abrahamse over de rol van Hudde binnen de waterbouwkunde in Amsterdam en zijn bijdrage aan het aanleg van sluizen in de stad ter verbetering van de kwaliteit van het drinkwater en preventie van overstromingen.

Schrijver en filosoof
Als afsluiting werd gekeken naar enige andere aspecten van Hudde, zoals zijn correspondentie en de aankoop van zijn boek door de KB. In deze derde sessie besprak Wiep van Bunge de correspondentie tussen Hudde en Spinoza en reconstrueerde hij de filosofische debatten die plaatsvonden tussen de twee mannen over de religieuze theorieën van Spinoza. Vervolgens besprak Marieke van Delft de vele procedures voor de verwerving van het verloren boekje Specilla circularia en werden de zoektocht, aankoop en lancering van het werk allemaal uitgebreid besproken.

Door de samenwerking  tussen historici en de Koninklijke Bibliotheek was het mogelijk om het belangrijke boek te verkrijgen en hopelijk Hudde te  introduceren aan een breder publiek om zo de vergeten man de plaats te geven die hij verdient.

– Thijs Waltman, juni 2017