Klagen is niet nieuw
In een advertentie in de Volkskrant meldde de PVV dat het meldpunt Oost-Europeanen 46.000 reacties had opgeleverd. Wat die inhielden, is niet op de website te zien. Onzin van scholieren of berichten van mensen die hun afkeer melden, tellen wellicht ook mee. Helemaal nieuw is het verzamelen van klachten over Polen echter niet.
De SP verzamelde al in 2006 klachten. In 2007 sprak de Rotterdamse deelgemeente Delfshaven over een toename van het aantal klachten over Polen, op basis van meldingen via het Meldpunt Overlast. Polen werden door uitzendbureaus met veel tegelijk in een uitgewoonde woning geplaatst. Taalproblemen, verveling, overbewoning en feestjes in de tuin leidden tot klachten.
Dit alles vertoont opvallende overeenkomst met klachten over gastarbeiderspensions in de jaren 1970. In 1972 waren er in de Rotterdamse Afrikaanderwijk rellen en klachten over Turken. Glimmerveen’s Nederlandse Volksunie verspreidde racistische pamfletten. De ‘Nederlandse naam in het buitenland [heeft] schade opgelopen. Er wordt hier vanavond ook gefilmd door de Britse televisie,’ werd op tv gemeld. ‘Dutch surprised by race clashes’, kopte The Guardian. Een journalist van The New York Times schreef ‘shocked and startled’ te zijn’. ‘Dutch image of tolerance shattered’ schreef The Washington Post. De klachten over de Turken leken op die over de Polen. De oorzaken waren goeddeels ook hetzelfde: te veel jonge mannen bij elkaar, taalproblemen, verveling en overbewoning.
Kort na de Tweede Wereldoorlog waren er incidenten met Poolse arbeiders in Nederland. In 1946 werd geklaagd dat de Poolse mijnwerkers fascisten waren of communisten. In 1948 gingen Poolse arbeiders in Utrecht elkaar tijdens een dronkenmansruzie met een mes te lijf. In 1948 ontstond een rel in Limburg na een ruzie tussen een Belg en een Pool om een meisje. Een Poolse mijnwerker werd doodgeschoten door de politie, waarna enkele Polen een agent doodsloegen. Enkele maanden later waren er gevechten tussen Polen en Nederlanders in Heerlen. De Roermondse rechtbank sprak van een Weertse onderwereld, die in actie kwam wanneer een Poolse jongen met een Nederlands meisje omging. In 1949 vochten Poolse mijnwerkers met politieagenten in Brunsum en in 1952 vochten Nederlandse en Poolse mijnwerkers in Heerlen. Zowel de incidenten als de klachten haalden de pers.
De oorzaken waren altijd min of meer gelijk. Het ging altijd om concurrentie: om meisjes, ruimte, werk, of – bij de PVV – een parkeerplaats. De Polen kunnen worden vervangen door andere migranten, of door studenten, provo’s, hangjongeren, comazuipers of voetbalfans.
Het achterliggende motief van de politici bij het benadrukken van het etnische element van een probleem Is steeds gelijk: de aandacht afleiden van belangrijker zaken, zoals het niet realiseren van verkiezingsbeloftes.
De PVV-site onderscheidt zich wel van eerdere geklaag. De bijna-regeringspartij PVV is niet vergelijkbaar met de altijd marginaal gebleven Volksunie. De gevolgen zijn dan ook groter, vooral buiten Nederland: imagoschade van Nederland binnen de EU, verzwakking van de Nederlandse onderhandelingspositie, en de oproep tot een consumentenboycot van Nederlandse producten. Binnenlands lost het niets op, internationaal komt er een probleem bij.
Marlou Schrover, Universiteit Leiden
