Nieuws: EHRI’s Holocaust portal: tussen open access en privacy
Vandaag, 26 maart 2015, vindt in Berlijn de lancering plaats van de online portal van de European Holocaust Research Infrastructure (EHRI). De portal zal onderzoekers toegang bieden tot wereldwijd verspreide bronnen over de Holocaust.
Een online portal voor Holocaust-onderzoekers is een buitenkans. Dergelijk archiefmateriaal is tot nu toe steeds fragmentarisch overgeleverd en geografisch verspreid, enerzijds door vernietiging van het materiaal, anderzijds door het over de wereld uitwaaieren van overlevenden van de Holocaust.
Het EHRI-project, een Europees samenwerkingsverband, maakt aan deze diaspora van archivalia een einde. De online portal integreert en ontsluit bronnen uit heel Europa, Israël en de Verenigde Staten. Meer dan 1700 archieven uit 42 landen worden middels de portal toegankelijk gemaakt, onder auspiciën van het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies. Voor het eerst is een coherent heuristisch apparaat gemaakt voor de bestudering van de Holocaust.
Naast toegang tot archieven, biedt het EHRI-project onderzoekers ook een geavanceerde Virtual Research Environment (VRE), met als doel samenwerking tussen onderzoekers te stimuleren om zo tot nieuwe analyses, onderzoeksvragen en –methodes te komen. De VRE bevindt zich in een beveiligde, voor het publiek afgesloten onderzoeksomgeving, ten einde de privacy van overlevenden en nabestaanden te waarborgen. Daarnaast zal het NIOD alle bij EHRI binnenkomende verzoeken tot het raadplegen van persoonsgegevens controleren.
Nieuwe Europese privacywetgeving
Er hangt echter een schaduw boven de lancering van de portal. Het karakter van het archiefmateriaal stelt EHRI weliswaar nu voor de grote uitdaging binnen de kaders van internationale privacyregels te opereren en toch kwalitatief hoogstaand onderzoeksmateriaal te bieden. Een wirwar aan privacywetgeving binnen de EU maakt het op dit moment lastig veel bronnen goed te ontsluiten. Maar binnenkort lanceert de Europese Commissie de EU General Data Protection Regulation, die op een aantal punten vergaande gevolgen zou kunnen hebben voor dergelijk historisch onderzoek. Een comité binnen EHRI houdt zich dan ook bezig met de komst van die nieuwe Europese regelgeving.
Volgens historicus Heiko Tjalsma, namens DANS lid van bovenstaand comité, biedt de komst van de nieuwe wetgeving enerzijds oplossingen voor veel grensoverschrijdende problemen met betrekking tot het uitwisselen van (archief)gegevens. Tegelijker acht hij een al te stringent privacyregime onwenselijk. De nieuwe, restrictievere Europese privacywet botst immers met een open academische onderzoekswereld en de noodzaak de Holocaust onder de collectieve aandacht te houden.
Een struikelblok binnen de nieuwe regelgeving betreft bijvoorbeeld artikel 17: the right to be forgotten, ofwel het recht om persoonlijke data te laten vernietigen. Wat heeft die bepaling voor gevolgen voor het onderzoek binnen EHRI? Tjalsma ziet dat vooralsnog niet somber in: zelfs voor Europese maatstaven biedt EHRI een voldoende beveiligde onderzoeksomgeving voor privacygevoelig materiaal.
Het EHRI-project is in 2010 gestart als een vierjarig project en wordt gefinancierd door de Europese Unie. Dertien landen werken in een consortium samen, onder auspiciën van het NIOD. Voor meer informatie zie: http://ehri-project.eu
Video EHRI: http://ehri-project.eu/content/research-and-remembrance
