Dagboeken van P.J.M. Aalberse 1891-1947

Uitgegeven door J.P. de Valk en A.C.M. Kappelhof

 

De uitgave van de dagboeken van P.J.M. Aalberse (1871-1948) sluit aan bij de Onderzoeksgids Sociale Zekerheid 1890-1967. De katholieke politicus Aalberse, kamerlid sinds 1903, was de eerste minister van Sociale Zaken (1918-1925). Hij bracht een aantal belangrijke sociale wetten tot stand. Na 1925 was hij onder meer fractievoorzitter van de RK Staatspartij (1930-1936), kamervoorzitter en lid van de Raad van State. In katholieke kring en daarbuiten was hij actief op tal van maatschappelijke terreinen.

Aalberses dagboeken bieden een belangwekkende blik achter de politieke schermen. Dit boeiende egodocument biedt echter veel meer dan alleen politieke informatie. Aalberse begon als student in Leiden dagboekaantekeningen te maken en ging daarmee door tot een half jaar voor zijn dood. Dat gebeurde wel met veel onderbrekingen, soms van jaren. In totaal vulde hij ruim 3200 bladzijden, waarvan er ongeveer 2500 zijn overgebleven.

De uitgave van Aalberses dagboeken kan nuttig zijn voor verschillende doeleinden en doelgroepen. Zij biedt niet alleen inzicht in de fundering van de Nederlandse verzorgingsstaat in de jaren vóór de Tweede Wereldoorlog, maar draagt ook bij aan het beeld van een politiek en maatschappelijk belangrijke periode. De uitgave stelt ons in staat gebeurtenissen, opvattingen en mentaliteit, in het bijzonder aan de top van de katholieke zuil, in hun ontwikkeling te volgen. Zij is een goed toegankelijke bron voor het onderzoek naar de politieke cultuur en omgangsvormen in de eerste helft van de twintigste eeuw. De vroege dagboeken tonen de psychologische en intellectuele ontwikkeling van een jonge man uit de middenklasse aan het einde van de negentiende eeuw.

Gezien het fragmentarische karakter van het dagboek tot midden 1902 is besloten tot een uitgave in twee vormen: een volledige transcriptie van het manuscript (1891-1947) is met tekstkritische annotatie in elektronisch vorm als doorzoekbare tekst beschikbaar; de aantekeningen over de jaren 1902-1947 zijn in boekvorm uitgegeven met tekstkritische en verwijzende annotatie, en voorzien van een inleiding, bijlagen en indices.