Kroniek van Peter van Os. Geschiedenis van ’s-Hertogenbosch en Brabant van Adam tot 1523

Uitgegeven door A.M. van Lith-Droogleever Fortuijn, J.G.M. Sanders en G.A.M. Van Synghel (jaar van publicatie: 1997)

In de kroniek van Peter van Os, stadssecretaris van ‘s-Hertogenbosch (1498-1542), worden de gebeurtenissen in ‘s-Hertogenbosch en Brabant per schepenjaar beschreven tot 1523. Het inleidende gedeelte van de kroniek bevat de legitimatie van de positie van de hertogen van Brabant.

Van Os begint bij Adam en belandt via de Trojanen, Grieken, Romeinen, Merovingen en Karolingen uiteindelijk bij hertog Hendrik I, de stichter van ‘s-Hertogenbosch. Daarna staan stad, Meierij en hertogdom centraal. Er wordt onder meer aandacht besteed aan tolvrijstellingen, eedafleggingen bij inhuldiging van een nieuwe vorst en oorlogshandelingen. Vooral de Gelderse oorlogen vanaf 1478 worden gedetailleerd beschreven. Ook de ‘petite histoire’ komt aan bod. Zo vindt men bijvoorbeeld gegevens over het klimaat, de bouw van stadsmuren, de stadsbranden en het gieten van een klok op het St. Janskerkhof.

De kroniekmatige aantekeningen van politieke, monetaire en economische aard worden vaak ondersteund door oorkonden, die geparafraseerd of geheel zijn weergegeven. De tekst van deze stukken staat in een cartularium, bestaande uit twee banden, dat in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag berust.

De gegevens over politieke en juridische zaken uit het begin van de zestiende eeuw zijn van groot belang voor de bestudering van de verhouding tussen Stad en Meierij van ‘s-Hertogenbosch en tussen de stad en de gebieden ten noordoosten van de Meierij. De kroniek is in het Middelnederlands geschreven, maar bevat ook enkele Latijnse passages. Voor zover de tekst daarbij niet aan oorkonden ontleend is, wordt deze vertaald in de noten. De Kroniek van Peter van Os is toegankelijk gemaakt door middel van een concordantietabel op kroniek en cartularium en een index op persoons- en plaatsnamen.