Verzetsliteratuur

Deze website ontsluit boeken en gedichten die tijdens de Tweede Wereldoorlog illegaal of clandestien in Nederland zijn verschenen. De collectie maakt deel uit van het Geheugen van Nederland en is het resultaat van een samenwerkingsverband tussen de Koninklijke Bibliotheek, het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies en de Universiteitsbibliotheek Leiden. De digitalisering kwam tot stand met een subsidie van het Ministerie van VWS, in het kader van het programma ‘Erfgoed van de Oorlog’ en het programma ‘Metamorfoze’ van het Ministerie van OCW.

Het merendeel van de bijna vijfduizend gedichten heeft betrekking  op de politieke situatie van dat moment. Vaak werd de poëzie in het geheim van hand tot hand doorgegeven. De auteurs zijn vanwege het clandestiene karakter van handeling en tekst veelal niet bekend. De meer dan duizend clandestiene en illegale publicaties zijn na de oorlog verzameld door Dirk de Jong. Het merendeel is bellettrie, maar er bevinden zich ook informatieve of politiek geëngageerde publicaties onder. De boeken en brochures werden doorgaans in het verborgene getypt op schrijfmachines en daarna gestencild, of gedrukt op privé drukpersen. Toch zijn het soms ware kunstwerkjes geworden, gedrukt op fraai papier met illustraties, aansprekende of persoonlijke teksten uit binnen- en buitenland. De oplagen waren klein. Veel exemplaren zijn tijdens of na de oorlog verloren geraakt, dat maakt de verzameling uniek. Het interessante aan deze collectie is niet zozeer de literaire kwaliteit maar meer de inhoud van de teksten: hoe beleefden de Nederlanders de oorlogsjaren?