Uit de kast, op de plank. Staan Nederlandse Masterscripties geschiedenis online?
Elke geschiedenis-afdeling in Nederland biedt tegenwoordig online informatie aan over afstudeerwerkstukken, maar aan de ontsluiting en de vindbaarheid is nog wel het nodige te verbeteren. Om te beginnen zijn de meeste van zulke vindplaatsen niet of moeilijk op te sporen via normale zoekmachines; alleen navraag bij het secretariaat van de desbetreffende afdeling geschiedenis biedt in zulke gevallen uitkomst. Maar als een traditionele vakgroep niet echt meer bestaat (zoals bij de Universiteit van Amsterdam) kan ook dat een probleem worden. Aangekomen op een webpagina met masterscripties is de ontvangst ook niet altijd even hartelijk; vaak is nauwelijks gedacht aan de manier waarop alle informatie wordt gepresenteerd en ontsloten.
Het dieptepunt is de Groningse site die uit een ander decennium afkomstig lijkt te zijn en bovendien traag en merkwaardig ingedeeld is. Een zoekfunctie ontbreekt en het aanbod van online scripties is zeer beperkt. Van een grote geschiedenisopleiding als die van de Rijksuniversiteit Groningen zou je verwachten dat ze in staat is om meer dan tien scripties per jaar (2012) online te krijgen. De verwijzing van de afdeling naar de geheimhoudingsverplichting van geraadpleegde archieven als belangrijkste reden om weinig materiaal online te plaatsen, klinkt niet helemaal overtuigend.
Ook het online scriptieverzamelpunt van de Radboud Universiteit Nijmegen is teleurstellend. Het overzicht met masterscripties van de Radboud Universiteit is zo gevonden, maar dat geldt jammer genoeg niet voor de inhoud. Volgens de website zijn scripties niet opvraagbaar. Er bestaan weliswaar plannen om meer scripties openbaar te maken, maar het is niet duidelijk op welke termijn deze zullen worden uitgevoerd. Het aantal masterscripties dat in het overzicht is opgenomen blijft in 2012 steken op 59. Bij de Vrije Universiteit Amsterdam zien we een groot aantal titels, maar slechts twee daarvan zijn online raadpleegbaar – de meest recente uit 1995.
Het omgekeerde probleem doet zich voor bij de Universiteit van Amsterdam. De pagina met scripties is lastig te vinden, maar biedt wel veruit de meeste stukken. Omdat het echter onmogelijk is om gericht naar masterscripties geschiedenis te zoeken, leveren zoekacties vaak veel irrelevante zoekresultaten op. Ook de bladermodus is gebruiksonvriendelijk.
In Utrecht ziet het er beter uit. De pagina is via zoekmachines eenvoudig te vinden en het aanbod masterscripties is groot. In 2012 zijn 226 masterscripties geschiedenis opgenomen. De site wordt gehost door de universiteitsbibliotheek, die in dit geval ook verantwoordelijk is voor de hosting van een groot aantal wetenschappelijke tijdschriften. Met dat in het achterhoofd is de presentatie dan weer teleurstellend: als je de zoekfunctie gebruikt is het bijvoorbeeld onduidelijk in welk bestand je nu precies aan het zoeken bent. De opzet in Maastricht is vergelijkbaar, ook hier is ervoor gekozen om de scripties in de universiteitscatalogus in te voeren. Dat zorgt voor een goede doorzoekbaarheid, maar bladeren is onmogelijk. Het is niet duidelijk hoeveel geschiedenisscripties die in 2012 werden geschreven, ook daadwerkelijk in de database zijn opgenomen.
De scriptiepagina’s van de Universiteit Leiden zijn gebruiksvriendelijker. De site is bovendien aantrekkelijker en er is werk gemaakt van de presentatie. Zo worden de meest gelezen en meest recente scripties uitgelicht. Het aanbod is wel beperkter dan in Utrecht het geval is, maar doet het met 108 masterscripties lang niet zo slecht als de universiteiten in Groningen en Nijmegen. Ook de site van de Erasmus School of History, Culture and Communication is toegankelijk vormgegeven, en biedt een groot aanbod (806 scripties, niet alleen geschiedenisscripties). Werkstukken zijn bovendien goed te sorteren op datum, auteur en titel. Maar de onmogelijkheid om specifiek naar geschiedenisscripties te zoeken is ook hier een handicap.
De slotsom van deze zoektocht is dat er grote verschillen zijn tussen de manieren waarop Nederlandse universiteiten hun geschiedenis-masterscripties ter beschikking stellen voor de buitenwereld – als ze het al doen. Dat varieert van serieuze inspanningen (Utrecht, Leiden, Maastricht) tot ongeïnteresseerdheid (Groningen, Nijmegen). De situatie is in grote lijnen vergelijkbaar met die voor dissertaties (waarover op een later tijdstip meer op Historici.nl). In verhouding behalen veel meer geschiedenisstudenten hun Masterdiploma dan dat er scripties online beschikbaar komen. Niet alleen aan de kwantiteit moet gesleuteld worden, ook de kwaliteit van de websites laat nu nog vaak te wensen over. Vooral consistentie in de toegankelijkheid en vindbaarheid zou het vinden van dat zeldzame juweel een stuk eenvoudiger maken.
Ilja Nieuwland (Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis)
Online vindplaatsen voor masterscripties in Nederland:
Universiteit van Amsterdam
Vrije Universiteit Amsterdam
Rijksuniversiteit Groningen
Universiteit Leiden
Universiteit Maastricht
Radboud Universiteit Nijmegen
Erasmus Universiteit Rotterdam
Universiteit Utrecht
Online vindplaats voor scripties (en dissertaties) in Europa:
