Verslag: “Solidarity and Togetherness in the Premodern World”

De vakgroep Classical, Medieval and Renaissance studies (CMRS) van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) organiseerde op 4 en 5 juli een congres. In twee dagen werd vanuit verschillende invalshoeken, zoals geschiedenis, kunstgeschiedenis en literaire studies, gekeken naar het idee van solidariteit en samenzijn in de premoderne westerse wereld. Zowel gerenommeerde onderzoekers als PhD-studenten spraken over een verscheidenheid aan onderwerpen.

Catrien Santing, een van de bedenkers van het onderzoeksonderwerp solidariteit en samenzijn, leidde het congres in. De professor middeleeuwse geschiedenis legde uit dat dit onderzoeksgebied het antwoord van de geesteswetenschappen was op het speerpunt van de RUG: Sustainable Society. De RUG dacht zelf bij deze slogan voornamelijk aan gezondheidzorg en economische vooruitgang, maar Santing stelde dat door de verscheidenheid aan onderzoeken die onder de noemer solidariteit en samenzijn valt, ook de geesteswetenschappen aan een duurzame samenleving kunnen bijdragen.

Op basis van chronologie werd vervolgens de hele premoderne tijd behandeld. De eerste spreker was Danielle Slootjes (RU Nijmegen), die in haar lezing uitlegde dat een Romeinse triomftocht net zo zeer om het publiek als om de overwinnaar gaat. Vervolgens kwam Michael Sommers (Universiteit van Oldenburg) aan het woord. Zoals hij zelf toegaf, was het doel van zijn lezing ambitieus: in slechts twintig minuten de solidariteit in het hele Romeinse Rijk bespreken. Hoewel het daardoor vanzelfsprekend een overzicht werd, en hier en daar kort door de bocht, was het resultaat indrukwekkend en intrigerend.

De volgende lezingen maakten duidelijk hoe breed het onderzoeksveld is van de vakgroep CMRS. Michiel van Veldhuizen (Brown University, Providence, RI, USA) trakteerde zijn toehoorders op een lezing over antieke dramavoorstellingen. Vervolgens dompelde Bram van den Hoven van Genderen (UU) zijn publiek onder in het gebruik van solidariteit in de politieke machtswereld van de 15e eeuw. Yvonne Vermijn (UvA) bracht de luisteraars weer terug naar de literatuur met een bespreking over de aanwezigheid van loyaliteit en solidariteit in een Franse chanson uit de periode van de honderdjarige oorlog.

De dag werd afgesloten met het bespreken van gemeenschapszin in scholen. Door onderzoek naar het gebruik van bijbels in turbulente tijden, toonde Suzan Folkerts (RUG) aan hoe ook educatie heeft kunnen bijdragen aan gemeenschapszin. De dag werd afgesloten door Cora Zwart (RUG), die betoogde hoe ook boeken een gemeenschap bij elkaar kunnen houden.

De tweede dag van het congres werd geopend met een bespreking van ‘doodles’ in literaire werken. Federico Botana (Queen Mary, University of London) zette uiteen dat deze tekeningen weerspiegelden hoe de jeugd werd geleerd onderdeel te worden van de gemeenschap. Vervolgens kwam Lianne van Beek (RUG) die zich toelegde op hoe culten, en voornamelijk het gebruik van getuigen bij het voltooien van een pelgrimstocht, konden bijdragen aan solidariteit. Julia Dijkstra (RUG) sloot de dag af met een uiteenzetting over de verbindende kracht van beelden in het 16e-eeuwse Florence en Rome.

Concluderende opmerkingen kwamen van de tweede onderzoeksleider, Sabrina Corbellini. Het is niet overdreven om te zeggen dat alle aanwezigen onder de indruk waren van het brede scala aan behandelde onderwerpen en hoe deze, elk op eigen wijze, had bijgedragen aan het begrip over solidariteit en samenzijn in premoderne samenlevingen. De conclusie is dan ook dat dit congres op een geslaagde manier heeft aangetoond dat het onderzoek naar ‘solidarity and togetherness’ een vruchtbare benadering is gebleken om bij te dragen aan het streven naar een duurzame samenleving.

Sam van Dijk (Rijksuniversiteit Groningen)