Voorwerpen maken geschiedenis: najaarscongres KNHG 2012

Een middeleeuwse inktpot, een kanonskogel uit de Tachtigjarige Oorlog, een transistorradio uit 1943, een marktkraam van koloniaal Java: voorwerpen met een cultuurhistorische en museale functie. Steeds meer historici gebruiken deze voorwerpen in hun onderzoek echter ook als bron. Niet alleen zien zij de toegevoegde waarde van voorwerpen als historische bron, de analyse van niet-schriftelijke bronnen blijkt ook tot nieuwe inzichten te leiden over traditionele thema’s uit de Nederlandse geschiedenis zoals Stadscultuur, de Opstand, de Tweede Wereldoorlog of Overzeese geschiedenis. Het zien en analyseren van voorwerpen als bron wordt historici ook steeds gemakkelijker gemaakt. Musea, prentenkabinetten, bibliotheken en archieven digitaliseren hun verzamelingen nu op grote schaal.

Voor historici en instellingen liggen hier grote kansen. Maar helemaal vanzelfsprekend is het gebruik van niet-schriftelijke bronnen nog niet. Aan de ene kant neigen veel historisch onderzoekers ertoe, ook omdat hun opleiding daar vooral op is gericht, om aan schriftelijk materiaal als onderzoeksbron de voorkeur te geven. Musea, archieven en bibliotheken hebben tegelijkertijd niet primair als doel om historisch onderzoekers te wijzen op de mogelijkheden en rijkdom van de vele (gedigitaliseerde) verzamelingen.

Het KNHG Najaarscongres Voorwerpen maken geschiedenis wil een brug slaan tussen deze werelden en laten zien wat het oplevert wanneer onderzoekers (ook) voorwerpen gebruiken in het historisch onderzoek. Daarbij is gekozen voor vier traditionele thema’s uit de Nederlandse geschiedschrijving: Stadscultuur, de Opstand, de Tweede Wereldoorlog en Overzeese geschiedenis. Welke mogelijkheden bieden voorwerpen als bron en tot welke (nieuwe) kennis en inzichten komen historici wanneer ze gebruik maken van niet-schriftelijke bronnen in hun onderzoek naar deze thema’s? En wat zou hun onderzoek kunnen bijdragen aan de manier waarop in musea de geschiedenis wordt gepresenteerd? Wat valt er van elkaar te leren?

Naast lezingen zullen er ook workshops zijn over deze vier thema’s waarbij de congresdeelnemers onder deskundige begeleiding zelf ervaring opdoen met hoe voorwerpen geschiedenis kunnen maken. Meer informatie over het programma volgt binnenkort op www.knhg.nl en www.historici.nl.