Blog – ‘Het verhaal van Nederland’. Hoe maak je geschiedenis?
Wat dacht je van historisch onderzoek doen voor een televisiedocumentairereeks die 2500 jaar geschiedenis van Nederland beslaat? De vraag was gemakkelijk, het antwoord niet. Natuurlijk zei ik ja, want als historicus raakte ik enorm opgewonden van het idee om mijn neus zo diep in de Nederlandse geschiedenis te steken. Maar zodra we met Het verhaal van Nederland begonnen, was de vraag waar te beginnen en, ook niet onbelangrijk, waar te eindigen?
Gelukkig kon ik terugvallen op bestaande historische structuren die worden gebruikt in Nederlandse onderwijsprogramma’s, zoals de Canon van Nederland, waarin vijftig prominente historische ontwikkelingen en personen worden geportretteerd. Zodra we de basis hadden voor de tien afleveringen (prehistorische Nederlanden, Romeinse invloed, vroeg-, midden- en laatmiddeleeuws Nederland, de Nederlandse Opstand, de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw en de Tweede Wereldoorlog en dekolonisatie) rees een andere vraag: wat te vertellen en hoe laat je dat zien?
Het format van de serie is gebaseerd op het Deense Story of Denmark, waarin de verteller een tijdreiziger is. Deze verteller beweegt heen en weer tussen onze tijd en het verleden, waarin hij als toeschouwer gedramatiseerde scènes betreedt, onzichtbaar voor de mensen van toen. Hij spreekt de kijkers aan en legt uit wat er aan de hand is en waarom. De kijker volgt het verhaal dus vanuit het perspectief van de verteller en maakt zelf een tijdreis naar het verleden. Deze manier van overschakelen van vandaag naar het verleden is een essentieel onderdeel van de serie. Door acteren en naspelen krijgt de kijker een beeld van hoe de vroegere wereld eruit had kunnen zien, hoe mensen toen leefden, hoe ze gekleed waren enzovoort.
Dankzij de input van professionele historische experts, amateuronderzoekers en re-enactors, lokale historische sites, archieven en museumobjecten probeert de serie het verleden zo nauwkeurig mogelijk in beeld te brengen. Maar natuurlijk blijft het televisie, waarin de rol van een dramatisch verhaal ook relevant is. Documentaire en historische dramatelevisie combineren is een uitdaging. Het belangrijkste is om geloofwaardig en accuraat te blijven in het historische verhaal; dit is wat er is gebeurd, hoe het is gebeurd en waarom. Aan de andere kant was de uitdaging om kijkers niet weg te jagen door te veel informatie over ze uit te storten, maar om ze te verleiden met dramatische elementen: liefde, angst, vriendschap, dood, familie. Door deze elementen in de scenario’s te combineren met historische feiten en ontwikkelingen, ontstond naar ons idee de ideale mix: een spannend televisieprogramma.
De samenwerking tussen tv-professionals (regisseurs, redacteuren, onderzoekers), historische professionals (verbonden aan universiteiten, musea en archieven) en ‘amateur’-historici als re-enactors (experts in kleding, handwerk, wapens, sieraden, meubels en nog veel meer) heeft bewezen zeer succesvol te kunnen zijn. Deze bottom-up/top-down manier van werken leidde tot veel ideeën en nieuwe inspiratie om de scènes te schrijven en te filmen, en om de kleding en rekwisieten op de set te gebruiken. Niet op de laatste plaats heeft het iedereen die heeft bijgedragen aan de serie enthousiaster gemaakt om nog meer geschiedenis te schrijven.
Hasan Evrengün is historicus en eindredacteur van de tv-serie Het verhaal van Nederland
