Promotie Saskia Gras Vrijplaats voor de kunsten. De Haagse Vrije Academie 1947-1982

In oktober 1947 richtte Livinus van de Bundt de Haagse Vrije Academie op. Hij wilde een alternatief bieden voor het traditionele, normatieve onderwijs aan de Haagse Academie van Beeldende Kunsten. Individueel, persoonsgericht kunstonderwijs stond hij voor.

Van de Bundt vond een kunstwerk dat voortsproot uit verbeelding belangrijker dan een technisch correcte, perspectivische tekening. Persoonlijk experiment ging boven het weergeven van de juiste anatomische verhoudingen. Zijn doel was ook om maatschappelijk bewuste, solidaire kunstenaars voort te brengen die met hun creativiteit een tegenwicht zouden bieden aan de technologische massamaatschappij.

Daarom moest het instituut laagdrempelig zijn, zodat zoveel mogelijk mensen aan dat ideaal een bijdrage zouden leveren. Er werden geen examens afgenomen, want vastgestelde normen pasten niet bij de individualistische opvatting. Zo beschikte Den Haag al vroe g over e en unieke, experimentele, werkplaatsachtige vorm van kunstonderwijs waar iedereen, ook zonder vooropleiding, terecht kon.

Onder directeur George Lampe ontwikkelde het instituut zich tot het roemruchte Psychopolis, waar bijzondere cursussen op het gebied van mode, film, theater en elektronische muziek werden aangeboden. De vrijheid was in deze periode voor de leerlingen zo groot dat die geregeld ten koste ging van anderen. Niet meer het solidariteitsbeginsel, maar zelfrealisatie was het doel. Het was de hippietijd met ‘speak-ins’ en eindeloze discussies over democratie en het eigen functioneren.

Er werd nog niet eerder serieuze studie verricht naar de onderwijsvorm van de Vrije Academie, hoewel het instituut vanaf 1947 een groot aantal professionele kunstenaars afleverde. Met het vrije, experimentele onderwijssysteem zonder toetsing bleken goede resultaten te bereiken, maar anders dan andere academies was de Vrije Academie laagdrempelig en toegankelijker. Zo kon een grote groep mensen creativiteit en kritisch vermogen ontwikkelen.

Meer informatie: www.universiteitleiden.nl