Blogserie Vroegmoderne Publieksdiplomatie – Publieksdiplomatie en de nuntii III: de laatste zet

Albergati had kosten noch moeite gespaard om de verspreiding van de Supplicatio, een controversiële anti pauselijke tekst, tegen te gaan. Na zijn geheime operatie om verschillende edities op de boekenmarkt in Frankfurt op te kopen, begon hij zelf een andere controverse om de aandacht volledig af te leiden.

In het najaar van 1614 verscheen in Keulen Copey eines Sendschreibens. In deze anonieme tekst werden de redenen voor de recente bekering van de lutheraan Wolfgang Wilhelm van Palts-Neuburg tot het katholicisme uiteengezet. Achter de schermen was Albergati druk in de weer geweest bij de voorbereiding van deze anonieme publicatie.

De recente publieke bekering van Wolfgang Wilhelm had veel ophef veroorzaakt. Albergati liet deze kans niet liggen om een publiciteitscampagne op te zetten. In juni 1614 was hij al naar Düsseldorf gereisd om Wolfgang Wilhelm te bezoeken. Volgens velen was diens bekering immers niet oprecht en voornamelijk ingegeven door politieke overwegingen: de hertog was de gedoodverfde kandidaat van de katholieken in de opvolgingsstrijd over het strategisch gelegen hertogdom Gulik-Kleef-Berg.

Wolfgang Willem van Palts-Neuburg, kleinzoon van Willem V, gravure van Lucas Vorsterman naar een portret van Anthony van Dyck.

Volgens Albergati was het belangrijk om duidelijk te maken dat zijn bekering niets te maken hadden met staatsraison. Hij adviseerde de hertog om de redenen voor zijn bekering uit te leggen en te laten drukken. De pauselijke gezant hield de touwtjes meteen strak in handen. De hertog diende hem de tekst te bezorgen, die Albergati door twee of drie theologen zou laten bewerken en vervolgens laten drukken.

In Keulen liet de pauselijke gezant de tekst redigeren door de prominente Ierse kapucijn Francis Nugent. Hij had geen betere ghostwriter kunnen kiezen: Nugent stond bekend om zijn strakke en overtuigende exposés over katholieke doctrine en had recent nog een groep Engelse protestanten bekeerd. Als anonieme gedrukte publicatie miste de tekst haar doel niet. Lutheraans predikant Tobias Lotter kroop in zijn pen en schreef als antwoord een polemische verdediging van het Lutheraans geloof.

De pauselijke gezant gebruikte deze publicatie ook meteen om andere Duitse heersers, zoals Ludwig V van Hessen-Darmstadt, te overtuigen om zich te bekeren tot het katholicisme. In zijn brieven naar Rome schreef Albergati triomfantelijk dat hij in enkele weken tijd meer bereikt had in de Duitse gebieden dan in de afgelopen vijftig jaar.

Conclusie

De omgang van de Rooms-Katholieke Kerk met drukwerk wordt nog te vaak enkel met censuur geassocieerd. De activiteiten van pauselijke diplomaten zoals Albergati geven een ander beeld. Dankzij zijn brieven kunnen we reconstrueren hoe hij en zijn collega’s nadachten over de beste manier om opinies te beïnvloeden. In de controverse rond de Supplicatio hanteerde hij op aandringen van Rome een voorzichtige aanpak. Een publiek verbod van de tekst was niet wenselijk omdat ze alle extra aandacht wilde vermijden. Met de katholieke bekering van Wolfgang Wilhelm lag dit anders. Albergati wachtte niet op instructies uit Rome en ging proactief te werk. Het was zijn idee om een tekst te publiceren en hij was betrokken bij elke stap in het proces. Hij verhulde zijn betrokkenheid bij deze publicatie bewust: het was beter voor de promotie van de katholieke zaak in de Duitse gebieden om de invloed van Rome te verbergen.

Lees ook in deze serie
Nina Lamal, Publieksdiplomatie en de nuntii I: (levens)gevaarlijke gevolgen.
Nina Lamal, Publieksdiplomatie en de nuntii II: omzichtig, geheim en duur.